ساختار جمعيتي ماهي اسبله (Silurus glanis) تالاب انزلي و درياچه سد ارس با استفاده از روش مولكولي ريز ماهواره

ماهي اسبله (Silurus glanis) در بسياري از كشورهاي جهان از ارزش اقتصادي بالايي برخوردار است بطوريكه به منظور بهره برداري پايدار در صنعت آبزي پروري مطالعات جامع ژنتيكي با استفاده از نشانگرهاي مختلف ژنتيكي بر روي جمعيت هاي آن انجام مي گردد. از مهم ترين مكان هاي زيست ماهي اسبله در ايران، تالاب انزلي و درياچه سد ارس است. گوشت ماهي اسبله همانند گوشت ماهيان خاوياري خوش طعم بوده و اين مسئله يكي از دلايل صيد بي رويه و مصرف زياد آن در دو منطقه فوق است. تاكنون هيچ گونه مطالعه اي درزمينه جمعيتي آن در كشور ايران انجام نشده و به همين دليل ساختار جمعيتي ماهي اسبله در دو منطقه تالاب انزلي و درياچه سد ارس با استفاده از روش مولكولي ريز ماهواره (Microsatellite) موردبررسي قرار گرفت. بدين منظور تعداد 60 قطعه باله دمي از هرماهي (هر منطقه 30 قطعه) جمع آوري و جهت بررسي هاي مولكولي از 8 آغازگر (primer) ريز ماهواره استفاده شد كه 2 آغازگر توليد باندهاي تك شكلي (monomorphic) و 6 آغازگر توليد باندهاي چندشكلي (polymorphic) نمودند. جهت اطلاع از ساختار ژنتيكي و جمعيتي ماهي اسبله در دو منطقه موردمطالعه، شاخص هاي آماري ژنتيكي شامل تعداد الل ها، هتروزايگوسيتي مشاهده شده و قابل انتظار، شاخص Fst بر اساس آزمون AMOVA كه نشان دهنده تمايز بين جمعيت ها است، فاصله ژنتيكي و تعادل هاردي واينبرگ بين نمونه هاي دو منطقه با استفاده از نرم افزارهاي تخصصي ژنتيكي محاسبه شد و اين نتايج به دست آمد: تعداد كل الل محاسبه شده 88 الل بود كه ميانگين تعداد الل محاسبه شده براي تالاب انزلي 3/9 و براي نمونه هاي درياچه پشت سد ارس 3/5 بود، اختلاف آماري قابل ملاحظه اي بر اساس ميانگين تعداد الل در هر جايگاه ژني و هتروزايگوسيتي بين دو جمعيت مشاهده شد (01/0 amp;ge; P)، ميزان شاخص Fst محاسبه شده 165/0 و فاصله ژنتيكي 38/0 بود كه هر دو اين شاخص ها ازلحاظ آماري معني دار بودند (01/0 amp;ge; P)، بين نمونه هاي هر دو منطقه كاهش و افزايش تنوع يا هتروزايگوسيتي مشاهده شد ولي نمونه هاي هر دو منطقه در تعادل با آزمون هاردي واينبرگ بودند. به طوركلي براساس نتايج حاصل از اين بررسي، به نظر مي رسد كه ماهي اسبله تالاب انزلي و درياچه سد ارس هركدام جمعيت مستقلي مي باشند. بنابراين توصيه مي شود جهت افزايش گونه اي در صنعت آبزي پروري كشور، مديريت شيلاتي مبني بر تكثير و پرورش هر دو جمعيت اعمال گردد.