مطالعه ويژگي‌هاي فيتوشيميايي و آنتي‌اكسيداني ژنوتيپ‌هاي مختلف ريواس(Rheum ribes L.) جمع‌آوري شده از مناطق مختلف ايران

The study of phytochemical properties and antioxidant activity of different genotypes Rheum ribes L. collected from different regions of Iran

جنس ريواس (Rheum) يكي از مهمترين سرده هاي خانواده علف هفت بند (Polygonaceae) مي باشد. ساقه گل دهنده ريواس حاوي مقادير بالايي از تركيبات فنوليكي و آنتي اكسيداني هستند كه اثرات مفيد بر سلامتي انسان دارند. هدف اين پژوهش،بررسي ويژگي هاي فيتوشيميايي و فعاليت آنتي اكسيداني ژنوتيپ هاي جمع آوري شده از 16 منطقه مختلف ايران بود. نتايج نشان داد كه منطقه جغرافيايي تاثير معني داري روي ويژگي هاي فيتوشيميايي شامل فنول كل، فلاونوئيدكل، ويتامين ث، تانن كل، كربوهيدرات محلول، كارتنوئيد كل، كلروفيلa و b، اسيديته قابل تيتر، pH و مواد جامد محلول ريواس دارد. بيشترين ميزان فنول كل ريواس (16.33 ميلي‌گرم معادل گاليك اسيد بر گرم وزن خشك گياه) در نمونه هاي منطقه تكاب و بيشترين ميزان فلاونوئيد كل(0.37 ميلي گرم معادل كوئرستين بر گرم وزن خشك گياه) در سقز مشاهده شد. بيشترين ميزان ويتامين ث در نمونه هاي سقز (28.18 ميلي گرم بر گرم وزن خشك گياه) مشاهده شد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه فعاليت آنتي‌اكسيداني گياه، تحت تاثيرمنطقه جمع آوري بود. بيشترين (91.24 درصد) و كمترين (10.80 درصد) فعاليت آنتي اكسيداني در روش DPPH به ترتيب در نمونه هاي مناطق سقز و كرمانشاه مشاهده شد. در روش FRAP بيشترين فعاليت آنتي اكسيداني در ساقه گل دهنده ژنوتيپG8 (لواسان) با 15.98 و كمترين آن در ژنوتيپG10 (كرمانشاه) با 0.14 ميكرومول بر گرم وزن خشك گياه مشاهده شد. در دندروگرام حاصل (بر اساس 13 صفت)باروش Ward، نمونه ها به سه گروه اصلي تقسيم شدند. در كل نمونه هاي جمع آوري شده از مناطق اشنويه (G1)، لواسان (G8) و سقز (G13)داراي خصوصيات ارزشمندي هستند كه با مطالعات تكميلي مي توان در برنامه هاي بهنژادي از اينژنوتيپ ها استفاده كرده و گامي مهم در جهت بهره‌برداري از مواد موثره اين گياه در صنايع داروسازي و غذايي كشور برداشت.

The genus Rheum L. is one of the most important members of the Polygonaceae family. Rhubarb stems are as rich sources phenolic compounds and antioxidants that have beneficial effects on human health. The aim of this study was to investigate the phytochemical characteristics and antioxidant activity of sixteen genotypes of Rheum collected from different places in Iran. The results showed that location has significant effect (P<0.01) on phytochemical characteristics (including total phenol content, flavonoid content, vitamin C, total tannin, soluble carbohydrate, carotenoid, chlorophyll a and b, TA, pH and TSS). The highest total phenolic content (16.33 mg GAE/g DW) and total flavonoid content (0.37 mg QUE/g DW) were in G3 and G13 genotypes, respectively. Vitamin C was in its highest values in the stems of G13 genotype (28.18mg/g DW). The results showed that location has significant effect (P<0.01) on antioxidant activity of Rhubarb genotypes. Antioxidant capacity (by DPPH) was in its highest values in G13 (91.24%), whereas the lowest capacity was found in G10 (10.80%). In the FRAP method, antioxidant capacity was in its highest values in G8 (15.98 µmol Fe2+/g DW), whereas the lowest capacity was found in G10 (0.14 µmol Fe2+/g DW). Multivariate analysis and clustering revealed three distinct categories of genotypes based on their antioxidant activity and phytochemical traits. These results showed that different genotypes of Rheume specially G1 (Oshnavieh), G8 (Lavasan) and G13 (Saqqez) are promising sources of natural antioxidants and other bioactive compounds beneficial to be used in the food or the pharmaceutical industries