استخراج موسيلاژ دانه به توسط امواج فراصوت و بهينه يابي آن با روش سطح پاسخ

سابقه و هدف: امروزه روش‌هاي متعددي جهت استخراج هيدروكلوئيدها، مورد مطالعه قرار گرفته است و همچنين اثرات اين روش‌هاي نيز بر روي خصوصيات كاربردي تعداد زيادي از آن‌ها بررسي شده است. بر اساس اين مطالعات، مشخص شده است كه متغيرهاي متعددي بر خصوصيات كاربردي هيدروكلوئيدها مؤثر مي باشند كه برخي از آن‌ها عبارتند از درجه حرارت، نسبت آب به دانه، pH، غلظت نمك و مدت زمان استخراج. به گياهي بومي آسيا است كه به ميزان گسترده‌اي در شمال ايران رويش مي‌يابد. ميوه اين گياه حاوي دانه‌هايي مي باشد كه اين دانه ها در پوسته بيروني خود داراي موسيلاژ قابل استخراج مي‌باشند. استخراج موسيلاژ دانه به عمدتا توسط روش هاي متداول صورت گرفته است و اطلاعات اندكي پيرامون استفاده از تكنيك هاي نوين نظير حمام فراصوت در استحصال موسيلاژ اين دانه موجود است. هدف از اين پژوهش ارزيابي تاثير امواج فراصوت توأم با عواملي نظير درجه حرارت و pH بر ميزان بازدهي استخراج و خصوصيات رئولوژيكي موسيلاژ استخراجي مي‌باشد. جهت دستيابي به ميزان بهينه بازدهي و ويسكوزيته ظاهري ، بهينه يابي استخراج موسيلاژ دانه به با كمك روش سطح پاسخ و طرح مركب مركزي چرخش پذير صورت پذيرفت و شرايط بهينه استخراج، پيش‌بيني گرديد. مواد و روش ها: دانه به از اكوتيپ گيلان تهيه گرديد. جهت تعيين تأثير پارامترهاي متفاوت بر دو فاكتور بازدهي استخراج و ويسكوزيته ظاهري موسيلاژ استخراج شده از دانه، سه متغير مستقل شامل درجه حرارت استخراج (ºC55- ºC25)، مدت زمان تيمار فراصوت (10-3 دقيقه) و pH (8-6) مورد بررسي قرار گرفتند. آزمون ها با استفاده از روش سطح پاسخ طراحي گرديدند. ويسكوزيته ظاهري موسيلاژ توسط ويسكومتر چرخان بروكفيلد در 50 دور بر دقيقه و در دماي ثابت ºC25 اندازه‌گيري شد. با استفاده از تجزيه و تحليل آماري، براي هر پاسخ مدل چندجمله‌اي درجه دوم به دست آمد. تركيب شيميايي موسيلاژ دانه به نيز توسط روش هاي استاندارد AOAC تعيين گرديد. يافته‌ها: در ميان عوامل مورد بررسي، درجه حرارت و مدت زمان تيمار فراصوت بر بازدهي استخراج و ويسكوزيته، تأثير معني داري داشتند در حاليكه pH فاقد اين اثر بود (0.05 p). شرايط بهينه پيش‌بيني شده جهت دستيابي به ميزان مطلوب راندمان استخراج و ويسكوزيته ظاهري عبارت درجه حرارتºC38.3، مدت زمان تيمار فراصوت 7.68 دقيقه و pH برابر با 6.35 مي‌باشد كه در آن ميزان بازدهي و ويسكوزيته به ترتيب 14.09% و 52.4 ميلي‌پاسكال ثانيه بود. نتيجه گيري: موسيلاژ دانه به ، رفتار سيال غير نيوتني و رقيق شونده با برش (سودوپلاستيك ) نشان داد. بازدهي استخراج و ميزان ويسكوزيته موسيلاژ، تحت تأثير برخي از شرايط استخراج نظير درجه حرارت و مدت زمان اعمال تيمار فراصوت، قرار داشت بنابراين با تعيين شرايط مناسب براي استخراج اين موسيلاژ؛ مي‌توان به حد مطلوبي از بازدهي و ويسكوزيته دست يافت.