تعيين‌كننده‌هاي تغيير الگوي كشت برنج در شهرستان شوشتر با استفاده از مدل‏ هاي تئوري رفتار بين فردي و مدل اعتقادات سلامت

امروزه كمبود آب بزرگ‌ترين معضل جهان است و بحران ناشي از كمبود آب شيرين تهديدي جدي براي توسعه پايدار به شمار مي آيد. با توجه به اينكه كشاورزي عمده‌ترين مصرف‌كننده‌ي آب بوده و برنج يكي از آب‌برترين محصولات كشاورزي است؛ لذا تغيير الگوي كشت برنج در ايران به‌شدت توسط سياست گذاران ايراني تشويق مي شود، اما پذيرش اين طرح در ميان كشاورزان بسيار محدود است. به اين ترتيب، شناخت عواملي كه مي توانند كشاورزان را به سمت تغيير الگوي كشت پيش ببرند مهم است. در اين مطالعه، به‌منظور بررسي عوامل مؤثر بر نيت تغيير الگوي كشت برنج در شهرستان شوشتر واقع در استان خوزستان، از دو مدل رفتاربين فردي و مدل اعتقادات سلامت استفاده گرديد. جامعه‌ي آماري پژوهش را كشاورزان برنج‌كار شهرستان شوشتر (N=1870) تشكيل داده و با استفاده از جدول كرجسي و مورگان، نمونه‌اي به حجم 250 نفر تعيين و از روش نمونه گيري چندمرحله‌اي خوشه‌اي تصادفي، زارعين نمونه انتخاب شدند. نتايج حاصل از مدل بين فردي نشان داد كه متغير هنجار اخلاقي و احساسات، تأثير مستقيم مثبت و معني داري بر نيت كشاورزان جهت تغيير الگوي كشت دارد. نتايج مدل اعتقادات سلامت نيز نشان داد كه منافع درك شده، تأثير مستقيم مثبت و معني داري بر نيت دارد. لذا هر دو مدل، پتانسيل پيش‌بيني‌كنندگي نيت برنج كاران نسبت به تغيير الگوي كشت برنج را دارند؛ اما با توجه به اينكه تئوري بين فردي قادر است 50 درصد از تغييرات متغير نيت را پيش بيني نمايد و مدل اعتقادات سلامت قادر است 27 درصد از اين تغييرات را تبيين نمايد لذا، قدرت پيش‌بيني تئوري بين فردي قوي‌تر از مدل اعتقادات سلامت مي باشد.