راهبرد‏هاي مواجهه كشاورزان شهرستان مُهر استان فارس با خشكسالي: از ادراك تا عمل

خشكسالي يك مخاطره اجتماعي طبيعي و تكرار شونده است كه با تغييرات آب و هوايي، ميزان و شدت آن تغيير مي‌كند. ادراك خشكسالي و اتخاذ راهبردهاي مواجهه با آنبه‌منظور كاهش آسيب‌پذيري و افزايش تاب‌آوري، دو جزء كليدي فرآيند سازگاري با اين مخاطره است. هدف اصلي پژوهش حاضر شناخت ادراك كشاورزان از خشكسالي و سازوكارهاي مواجهه آنان با اين پديده تغيير آب و هوايي بود. براي اين منظور با استفاده از پرسشنامه‌اي محقق‌ساخته، 250 كشاورز شهرستان مُهر استان فارس، به روش نمونه‌گيري تصادفي طبقه‌اي با انتساب متناسب، مورد مصاحبه قرار گرفتند. روايي مقياس‏هاي پرسشنامه توسط اعضاي هيأت علمي توسعه و ترويج كشاورزي و پايايي آن از طريق مطالعه راهنما و ضريب آلفاي كرونباخ تأييد گرديد. نتايج تحليل عاملي اكتشافي نشان داد كه ادراك پاسخگويان در مورد خشكسالي را مي‌توان به چهار عامل quot;تجربه quot;، quot;حافظه quot;، quot;انتظار quot; و quot;تعريف quot; نسبت داد كه در مجموع بالغ بر 71 درصد واريانس ادراك خشكسالي را تبيين كرده‌اند. يافته ديگر پژوهش حاكي از آن است كه كشاورزان براي مواجهه با اين رويداد اقليمي از راهبردهاي مديريت توليدي مزرعه، مديريت تقاضاي آب، مديريت مالي، مديريت فناوري توليد، مديريت عرضه آب، مديريت خاك و مديريت انفعالي بهره گرفته‌اند. فزون بر اين، رابطه ميان سازه‌هاي ادراك و راهبردهاي مواجهه با خشكسالي، مثبت و معني‌دار بوده است. به‌علاوه، نتايج حاصل از آزمون تحليل واريانس نشان داد كه نمونه‌هاي داراي ادراك سطح بالا نسبت به دو گروه ديگر (سطح متوسط و پايين) داراي ميانگين بالاتري از لحاظ راهبردهاي مواجهه با خشكسالي بودند. نتايج اين مطالعه مي‌تواند به درك جنبه‌هاي اجتماعي جوامع كشاورزي و دقت برنامه‌ريزي جهت تعديل و سازگاري عمومي و خصوصي نسبت به خشكسالي كمك نمايد.