پايش تنوع ژنتيكي و ساختار جمعيت در بز مرخز با استفاده از تجزيه شجره

تجزيه شجره ابزاري مفيد براي بررسي ساختار جمعيت، تنوع ژنتيكي و تاريخچه جمعيتي است. در اين پژوهش به منظور پايش ساختار شجره بزهاي مرخز از تعداد 5726 ركورد جمع آوري شده در ايستگاه پرورش و اصلاح نژاد بز مرخز سنندج، طي سال‌هاي 1366 تا 1395 استفاده شد. خطايابي و آمار توصيفي شجره با برنامه CFC، تخمين اندازه مؤثر جمعيت و فاصله نسل با بسته نرم افزاري ENDOG و بررسي روند تغييرات همخوني با استفاده از نرم افزارEVA  انجام شد. نسبت قابل توجهي از جمعيت بز مرخز (معادل 54.3 درصد جمعيت) همخون بود. ميانگين رابطه خويشاوندي و ميانگين همخوني در كل جمعيت به ترتيب 2.61 و 2.68 درصد برآورد شد كه نشان داد سطح همخوني در جمعيت بيشتر از حد مورد انتظار است. اندازه موثر افراد جمعيت بنيان گذار برابر 80.65 حيوان برآورد شد كه بيانگر مشاركت نامتوازن حيوانات جمعيت پايه در توليدمثل بود. روند تغييرات همخوني نامطلوب و افزايشي بود كه مي‌تواند ناشي از بسته بودن جمعيت و استفاده نامحدود از شمار اندكي از والدين باشد. فاصله نسل جمعيت كل 3.23 سال و فاصله نسل جمعيت بنيان گذار 5.73 سال محاسبه شد كه بيانگر سرعت بيشتر جايگزيني حيوانات در نسل‌هاي اخير است. اندازه مؤثر جمعيت بز مرخز معادل 60.41 حيوان برآورد شد و به حداقل تعداد افراد پيشنهاد شده براي يك جمعيت بهينه (يعني50 فرد) نزديك بود. نتايج بيانگر همخوني بالا و افت تنوع ژنتيكي در جمعيت است و پيشنهاد مي‌شود برنامه هاي حفاظتي، جايگزين برنامه‌هاي اصلاحي در بز مرخز شوند.