پهنه‌بندي خطر آتش‌سوزي مراتع و جنگلها با استفاده از GIS و مدل AHP (مطالعه موردي: پارك ملي بمو)

Rangelands and Forests Fire Risk Zoning Using GIS and AHP model (Case Study: Bamu National Park,Fars)

پارك ملي بمو در استان فارس شاهد بروز سالانه حريق و تكرار آن در سال‌هاي متمادي است. با توجه به اهميت حفظ پارك و مجاورت آن با پالايشگاه شيراز، اقدام به پهنه‌بندي خطر حريق با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافيايي و فرايند تحليل سلسه مراتبي گرديد. با در نظر گرفتن عوامل چهارگانه فيزيوگرافي (ارتفاع، شيب، جهت)، اقليم (دما و باران)، عوامل انساني (گردشگري، نواحي صنعتي، مناطق نظامي، مناطق مسكوني و جاده‌ها) و مواد سوختي (نوع تيپ و تراكم پوشش‌گياهي) و وزن‌دهي بر اساس لايه‌هاي رقومي، نظرات كارشناسي و تكميل پرسشنامه‌ها و تلفيق لايه‌هاي توليدي، نقشه نهايي پهنه‌بندي حريق بر مبناي طبقه‌بندي از 0 تا 100 به صورت بدون خطر (20-0)، كم‌خطر (40-20)، خطر متوسط (60-40)، خطرناك (80-60) و بسيار خطرناك (100-80) تهيه گرديد. نتايج نشان داد 3/ 23% (14263 هكتار) از محدوده در پهنه خطرناك و 25 /20% در بسيار خطرناك (84 /2) قرار دارد. ارزيابي دقت و صحت مدل تهيه‌شده نشان مي‌دهد كه 60 /76% از سطح محدوده‌اي كه قبلاً دچار حريق شده در پهنه‌هاي خطرناك و بسيار خطرناك واقع شده و اين موضوع بيانگر تطبيق واقعيت زميني با نقشه‌هاي تهيه‌شده است. با توجه به ايجاد ارتباط منطقي بين نواحي خطر با مكان‌هاي واقعي مي‌توان موفقيت اين روش را اثبات كرد. ازاين‌رو پيشنهاد مي‌گردد نسبت به تدوين برنامه مديريت بحران به‌طور ويژه و افزايش تجهيزات و نيروي انساني در جهت جلوگيري از بروز حريق و گسترش آن در پهنه‌هاي خطرناك و بسيار خطرناك منطقه اقدام نمود.

Bamu National Park, has witnessed an annual fire and its repetition for many years. Considering the importance of preserving the park and its proximity to Shiraz refinery, fire hazard zoning was conducted using geographical information system (GIS) and Analytic hierarchy process (AHP). With regards to the four factors of physiography (elevation, slope, direction), climate (temperature and precipitation), human factors (tourism, industrial areas, military regions, residential areas and roads) and fuels (vegetation type and density) and weighting according to digital layers, expert opinions, questionnaire filling and integration of manufacturing layers, the final mapping of fire zoning classified into 0-20 (no risk), 20-40 (low risk), 40-60 (medium risk), 60-80 (risky) and 80-100 (high risk). The results showed that 23.3% (14263 hectares) and 20.25% (2.84) of the area were located in the dangerous and very dangerous zones, respectively. Evaluating the provided model accuracy showed that 76.60% of the previously fired areas located in dangerous and very dangerous zones, and this subject shows the adaptation of the reality with the prepared maps. With a logical connection between the risk areas and the real places, the success of this method can be proved. So, it is suggested to develop a particular crisis management plan and increase the equipments and human resources for preventing fire and its spread in dangerous and very dangerous zones.