مطالعه شاخص‌هاي جمعيت علف‌هاي هرز مزارع برنج شهرستان‌هاي استان گيلان

شناسايي علف‌هاي هرز مزارع برنج به عنوان اساسي‌ترين اقدام در مديريت علف‌هاي هرز محسوب مي‌شود. با آگاهي از فلور علف‌هاي هرز خاص در يك منطقه مي‌توان در مورد روش‌هاي مديريت آن‌ها برنامه‌ريزي كرد و تصميم گرفت كه مي‌تواند باعث جلوگيري از تكرار اشتباهات براي كنترل علف‌هاي هرز در اثر عدم وجود اطلاعات كافي از علف‌هاي هرز هر منطقه باشد. به منظور شناسايي تكميلي، پراكنش و تعيين غالبيت گونه‌هاي مختلف علف‌هاي هرز مزارع برنج در طول دوره رشد برنج، مطالعه‌اي سه‌ساله (1393 تا 1395) در 481 مزرعه از 16 شهرستان استان گيلان انجام شد. نمونه‌برداري بصورت تصادفي با روش سيستماتيك و مطابق الگوي W با استفاده از كوادرات 5/. در 5/. متر انجام شد. علف‌هاي هرز در هر مزرعه شناسايي و تراكم، درصد فراواني، يكنواختي و شاخص وفور آن‌ها به تفكيك جنس و گونه تعيين شد. بر اساس شاخص غالبيت علف‌هرز، سوروف‌ (Echinochloa crussgalli) در شهرستان‌هاي آستانه‌اشرفيه، املش، انزلي، رشت، رودسر، سياهكل، فومن، لاهيجان و لنگرود بالاترين شاخص را در بين 66 گونه شناسايي شده داشت. قاشق‌واش (Alisma plantagoaquatica) در شهرستان‌هاي آستارا و رضوانشهر بيشترين شاخص غالبيت و فراواني را دارد. بندواش آبزي (Paspalum distichum) از گونه‌هاي غالب در شهرستان‌هاي شفت، تالش و ماسال بود كه بيشترين شاخص غالبيت را به خود اختصاص داد. اويارسلام زرد (Cyperus esculentus) در شهرستان صومعه‌سرا بيشترين شاخص غالبيت را دارد. شاخص شانون وينر و سيمپسون در شهرستان تالش به ترتيب با 2.85 و 0.916 داراي بالاترين مقدار و در شهرستان رودبار به ترتيب با 1.97 و 0.749 داراي كمترين مقدار بود. در كل مزارع استان گيلان و در بين باريك‌برگان بالاترين يكنواختي و غالبيت براي سوروف به ترتيب با 34.7 درصد و 132.1، در جگن‌ها، اويارسلام زرد داراي بالاترين يكنواختي و غالبيت به ترتيب با 22.8 درصد و 88.8 و در پهن‌برگان، گل‌آردي به ترتيب 14.5 درصد و 66.25 فراواني و غالبيت را نشان داد. نتايج نشان داد كه در منطقه‌اي با غناي گونه‌اي پايين ولي تراكم بالا به دليل استفاده از برخي روش‌هاي مديريتي خاص، برخي علف‌هاي هرز غالب مي‌شوند. بدين منظور كشاورزان برنجكار مي‌بايستي در روش‌هاي مديريتي علف‌هاي هرز تغييراتي را ايجاد كنند. در مجموع، نتايج اين تحقيق نشان داد كه مديريت علف‌هاي هرز برنج استان در وضعيت مطلوبي قرار ندارند.