تأثير دوره‌هاي عاري از علف هرز و تراكم كشت بر صفات ظاهري، عملكرد و اجزاي عملكرد كنجد (L. Sesamum indicum)

به‌منظور بررسي اثر طول دوره عاري از علف‌هرز و تراكم گياهي بر صفات مورفولوژيكي، عملكرد و اجزاي عملكرد كنجد (Sesamum indicum L.)، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه آزاد واحد بيرجند به اجرا درآمد. فاكتورهاي آزمايش شامل دوره عاري از علف‌هرز در پنج سطح (عاري از علف‌هرز در كل دوره رشد، عاري از علف­هرز تا 20، 40 و60 روز پس از سبز شدن و تداخل علف­هرز در كل دوره رشد) و سه تراكم كنجد (7، 14 و 28 بوته در متر مربع) بود. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اثر دوره عاري از علف­هرز بر ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد انشعابات ساقه اصلي و طول كپسول، تعداد كپسول در متر مربع، تعداد دانه در كپسول، وزن هزار دانه، عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك، شاخص برداشت دانه در بوته كنجد، تعداد و وزن خشك علف‌هاي هرز معني‌دار شد و تراكم بوته نيز صفات ارتفاع بوته، تعداد كپسول در متر مربع، عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك، شاخص برداشت دانه در بوته كنجد، تعداد و وزن خشك علف­هاي هرز را به طور معني‌داري تحت تاثير قرار داد، اما اثر متقابل دوره عاري از علف­هرز و تراكم بوته تنها بر عملكرد بيولوژيك كنجد معني‌دار شد. مقايسه ميانگين­ها نشان داد كه افزايش دوره عاري از علف‌هرز باعث بهبود صفات مورفولوژيكي، اجزاي عملكرد و عملكرد دانه و بيولوژيك كنجد و كاهش تعداد و بيوماس علف‌هاي هرز گرديد به طوري كه تعداد كپسول در متر مربع در تيمار عاري از علف­هرز در كل دوره رشد نسبت به تيمارهاي تداخل علف‌هاي هرز تا انتهاي دوره رشد و عاري از علف هرز تا 20 و 40 روز پس از سبز شدن كنجد از برتري به ترتيب 98/3، 45/2 و 1/1 برابري، تعداد دانه در كپسول از برتري به ترتيب 155، 2/20 و 8/9 درصدي، وزن هزار دانه از برتري به ترتيب 3/20، 6/13 و 9/8 درصدي برخوردار بود. همچنين بيشترين عملكرد دانه با ميانگين 62/913 كيلوگرم در هكتار مربوط به تيمار عاري از علف­هرز در كل دوره رشد بود كه نسبت به تيمارهاي تداخل علف­هاي هرز تا انتهاي دوره رشد و عاري از علف­هرز تا 20، 40 و 60 روز پس از سبز شدن كنجد از برتري معني‌دار به ترتيب 5/15، 4، 8/1 و 3/1 برابري برخوردار بود. تعداد علف‌هاي هرز در تيمار تداخل علف­هرز در كل دوره رشد از برتري معني­دار 6/22، 7/3 و 4/2 برابري و وزن خشك علف­هاي هرز در تيمار تداخل علف­هرز در كل دوره رشد از برتري معني­دار 40، 8 و 8/2 برابري به ترتيب نسبت به تيمارهاي عاري از علف­هرز تا 60، 40 و 20 روز پس از سبز شدن كنجد برخوردار بودند. همچنين مقايسه ميانگين­ها نشان داد كه با افزايش تراكم از 7 به 28 بوته در متر مربع، تعداد كپسول در متر مربع و عملكرد دانه به ترتيب 4/76 و 7/72 درصد افزايش و تعداد علف‌هاي­هرز و وزن خشك علف­هاي هرز به ترتيب 4/26 و 3/45 درصد كاهش پيدا كرد. به طور كلي در شرايط اين تحقيق براي افزايش عملكرد اقتصادي در كنجد، تيمار عاري نگه داشتن مزرعه از علف­هرز در كل دوره رشد و تراكم 28 بوته كنجد در متر مربع پيشنهاد مي­شود.