كنترل بيولوژيك بيماري لكه قهوه‌اي برنج ناشي از Bipolaris victoriae با استفاده از جدايه‌هاي قارچي در شرايط آزمايشگاه و گلخانه

بيماري لكه قهوه اي برنج كه توسط گونه هاي مختلفي از Bipolaris ايجاد مي شود يكي از مهم ترين بيماري هاي برنج در ايران و جهان است. در اين تحقيق، از مجموع ۲۲۰ نمونه آلوده جمع آوري شده از مزارع برنج استان گيلان، با استفاده از محيط‌هاي  كشت سيب‏زميني، دكستروز آگار و آب آگار، ۸۰ جدايه قارچي جداسازي شد. براي شناسايي اين قارچ ها، خصوصيات مورفولوژيكي آن‌ها مورد استفاده قرار گرفت و قارچ‏هاي شناسايي شده به گونه هاي Bipolaris victoriae(۲۴ جدايه)، Bipolaris oryzae(۱۲ جدايه)، Alternaria tenuissima(۱۱ جدايه)، Preussia sp. (۸ جدايه)، Fusarium verticillioides(۶ جدايه)، Alternaria infectoria (۷ جدايه)، Alternaria citri(۹ جدايه)، Trichoderma harzianum(يك جدايه) و Trichoderma virens(۲ جدايه) تعلق داشتند. بيماري زايي تمامي جدايه هاي Bipolaris victoriae  و Bipolaris oryzae به اثبات رسيد و از بين جدايه‌هاي قارچي متعلق به جنس هاي قارچي ديگر20 جدايه كه در برنج ايجاد بيماري نكرده يا قدرت بيماري زايي آن‌ها بسيار كم بود براي بررسي هاي مهار زيستي انتخاب شدند. در آزمايشگاه از روش هاي مختلفي مانند مطالعه بازدارندگي رشد victoriaeB. با استفاده از عصاره‌ي كشت، كشت متقابل قارچ هاي آنتاگونيست مورد نظر و victoriaeB. به روش كشت اسلايد و اثر متابوليت‌هاي فرار در بازدارندگي رشد اين قارچ استفاده شد. T. harzianum به‌عنوان مؤثرترين جدايه در مهار رشد ميسليومي عامل بيماري در آزمايشگاه شناخته شد. در گلخانه همه‌ي جدايه‌ها به استثناي A. tenuissima و F. verticillioides شدت بيماري لكه قهوه اي را كاهش دادند كه در اين بين، جدايه‌ي Preussia sp. با كاهش شدت بيماري به ميزان 33/4% مؤثرترين آنتاگونيست در بررسي هاي گلخانه اي تشخيص داده شد و در رتبه‌هاي بعدي به‌ترتيب جدايه‌هاي T. harzianum، A. citri، A. infectoria و T. virensاز بيشترين كارايي در كنترل بيماري برخوردار بودند. تجزيه‌ي واريانس و مقايسه‌ي ميانگين صفات به‌روش حداقل اختلاف معني‌دار (LSD)، تفاوت معني‌دار قارچ‌هاي مورد مطالعه را از نظر كارايي در كنترل بيماري لكه قهوه‌اي برنج اثبات كرد.