ارزيابي و مقايسه خشك‌كن خورشيدي همرفت طبيعي و اجباري براي خشك كردن سبزيجات در استان خوزستان

به‌منظور بهره‌گيري از منابع انرژي پاك، كاهش ضايعات سبزيجات و افزايش سطح درآمد سبزي‌كاران، پژوهش حاضر طي سال‌هاي 92-1390 در بخش فني و مهندسي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي خوزستان اجراء گرديد. در اين پژوهش از خشك‌كن‌ خورشيدي كابينتي سه طبقه با كلكتور شياري استفاده شد. براي جريان بهتر هوا در خشك‌كن، يك هواكش در بالاي اتاق خشك‌كني نصب گرديد. عملكرد اين خشك‌كن، با خشك كردن سبزي نعناع تحت سه تراكم 2، 3 و 4 كيلوگرم بر مترمربع به روش‌هاي همرفت طبيعي و اجباري در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار ارزيابي و با روش سنتي (خشك كردن در سايه و هواي آزاد) مقايسه گرديد. نتايج آزمايش نشان داد كه زمان مورد نياز براي خشك شدن سبزي نعناع در خشك‌كن خورشيدي بسته به تراكم محصول در سيني‌ها، 5/3 تا 15ساعت بود. درحالي كه در روش مرسوم اين زمان حدود 5 روز به طول كشيد. در رابطه با تأثير قرارگيري سبزي نعناع در سيني‌‌هاي مختلف خشك‌كن، نتايج نشان داد كه در سيني‌هاي بالاتر به‌دليل كندتر شدن جريان هوا، زمان مورد نياز براي رسيدن به رطوبت نهايي بين 18 تا 25 درصد افزايش يافت. مقايسه ميانگين زمان خشك شدن نعناع نشان داد كه زمان خشك شدن به روش همرفت اجباري نسبت به روش همرفت طبيعي به‌طور متوسط 7/29 درصد كاهش پيدا كرد. آناليز رگرسيوني داده‌هاي مربوط به زمان خشك شدن نعناع نيز نشان داد كه بهترين توصيف رياضي رابطه بين رطوبت دروني سبزي نعناع و زمان خشك شدن معادله نمايي مي‌باشد. بيشترين درصد اسانس با مقدار 80/0 درصد به تيمار خشك كردن به روش همرفت طبيعي و تراكم kg m2 3 و كمترين آن به مقدار 30/0 درصد به تيمار همرفت اجباري و تراكم kg m2 2 تعلق داشت. همچنين بيشترين مقدار كلروفيل را تيمار همرفت طبيعي و تراكم kg m2 3 با 51/8 ميلي‌گرم بر گرم برگ و كمترين مقدار را تيمار همرفت اجباري و تراكم kg m2 2 با 18/4 ميلي‌گرم بر گرم برگ دارا بودند. لذا براساس نتايج به‌دست آمده، مي‌توان در شرايط همرفت طبيعي تراكم kg m2 3 و در شرايط همرفت اجباري تراكم kg m2 4 را پيشنهاد نمود.