ارزيابي آراي انتقادي ژيليو نسبت به مشروعيت تفسير اجتهادي

يكي از مباحث ديرين و مهم انديشه‌وران قرآني مسلمان، بحث روش‌هاي تفسيري است. از ديدگاه آنان، اصلي‌ترين روش‌هاي تفسيري سه روش «قرآن به قرآن»، «روايي» و «عقلي» است. «تفسير اجتهادي» نيز تركيبي از اين سه روش اصلي است. خاورپژوهان معاصر نيز به بحث روش‌هاي تفسيري توجه ويژه‌اي داشته‌اند. ژيليو از جمله همين خاورپژوهان، ضمن تأليف آثار متنوعي در حوزه قرآن، به صورت ويژه به بحث مشروعيت روش تفسير اجتهادي پرداخته و انتقاداتي را در اين باره مطرح كرده‌است. انتقادات ژيليو در چهار محور است: 1ـ شكل‌گيري تفسير اجتهادي به اواخر سده دوم مربوط است. 2ـ در همين زمان، انديشمندان اسلامي با تفسير اجتهادي مخالفت كردند. 3ـ روايات با تفسير اجتهادي مخالف‌اَند. 4ـ قرآن موافقتي با تفسير اجتهادي نكرده‌است. اما پاسخ اجمالي اين انتقادات، به اين ترتيب است: 1ـ شكل‌گيري روش تفسير اجتهادي، مربوط به سال‌هاي آغازين سده نخست است. 2ـ مخالفت با اين روش تفسيري نيز از همان سده نخست آغاز شده‌است. 3ـ بسياري از روايات موافق روش تفسير اجتهادي‌ هستند. 4ـ آياتي از قرآن به صراحت موافق اين روش تفسيري هستند.