پي‌جويي ميزان تأثيرگذاري ابن‌جريج در ترويج اسرائيليات

در سده‌‌هاي نخستين تاريخ اسلام، عواملي همچون ممانعت از نگارش و منع از كنكاش در تفسير آيات،بستر راهيابي روايات اسرائيلي را در تفاسير فراهم‌ آورد. اين واقعيت تلخ تاريخي كه اسرائيليات بوسيله‌ي مسلمان‌نماهاي يهودي و بعضاً مسيحي به عنوان بخشي از دانسته‌هاي تفسيري و تاريخي ظهور يافت،موجب شد تا گروهي از تفسير‌پژوهان ‌به صرف وجود راويِ يهودي‌ يا مسيحي‌ تبار در طريق روايات تفسيري،‌اين گونه روايات را اسرائيلي و راوي آن را از مروجان اسرائيليات دانند. يكي از راويان مسيحي‌تبار كه چنين اتهامي وي را نشانه گرفته،عبدالملك‌ بن ‌عبدالعزيز‌ بن ‌جريج مشهور به ابن‌جريج است. اين پژوهش تلاش كرده است تا با روشي توصيفيتحليلي به بررسي محتواي تفسير برجاي مانده از ابن‌جريج در ذيل آيات قصص و با محوريت كتاب جامع‌البيان طبري كه بيش از ساير تفاسير بازگو كننده‌ي تفسير او است،بپردازد تا در نمايان سازي صحت اين اتهام قضاوت درستي را بدست دهد. بررسي‌ها نشانگرآنند كه جز در چند مورد محدود،اثري از اسرائيليات در روايات و آراي تفسيري ابن‌جريج ديده نمي‌شود و ارتباطات علمي و نقل ابن‌جريج از راويان اسرائيليات اندك است و لذا نمي‌توان او را قطب و مرجع عمده‌ي انتشار اسرائيليات در منابع تفسيري دانست.