غايات اخلاقي در قرآن كريم

يكي از اركان ركين نظام اخلاقي «غايت اخلاقي» است. غايت در حقيقت چيزي است كه فعل در نهايت به آن منتهي مي‌شود. در واقع انسان هر فعلي از جمله فعل اخلاقي را براي رسيدن به غاياتي انجام مي‌دهد. برخي انديشمندان غربي و ارسطوشناسان معاصر ضمن برشمردن بخشي از فضائل اصلي و غايات حقيقي در ميان ساير مكاتب اخلاقي، بر اين باورند كه اولاً غايت اخلاقي نقش مهمي در شناخت، تبيين، ارزيابي و داوري نسبت به گزاره‌هاي اخلاقي، نظريات اخلاقي و افعال و رفتار اخلاقي انسان‌ها دارد و ثانياً كامل‌ترين، جامع‌ترين و حقيقيترين خير و غايت اخلاقي صرفاً در اديان توحيدي به بشر معرفي شده است. به نظر آنان، «قرب الهي» يا نظريه قرب، دربردارنده‌ي تمام غايات مثبت بشر و در عين حال آخرين و منحصر بفردترين غايتي است كه تضمين كننده سعادت بشر در دنيا و جهان آخرت است. كسي كه به اين غايت دست يابد، به دليل اتصالش به غايه‌الغايات، طبعاً غايات ديگر را هم در اختيار خود دارد و از فروغلطيدن در ساير غايات نسبي برحذر داشته خواهد شد. نگارنده در اين مقاله به روش توصيفي_تحليلي و كتابخانه‌اي در صدد است كه اين غايات اخلاقي را با توجه به منبع معرفتي وحي و قرآن كريم در سه دسته مقدماني، مياني و نهايي مورد بررسي قرار دهد. انسان براي نيل به غايت نهايي سلسله‌اي از اهداف و غايات را تشكيل مي‌دهد كه هركدام به نوبه خود براي غايت برتر هستند، با دست‌يافتن به غايات مقدماتي و مياني راه تكامل را طي كرده، متعالي‌تر شده و مقرب درگاه حق مي‌گردد