انسجام و هدف‌مندي سوره‌هاي قرآن

در تقسيمات قرآني، «سوره» بيشترين اهميّت را دارد؛ زيرا خداوند تمام انسان‌ها را براي آوردن يك سوره به مبارزه دعوت كرده، ولي دربارۀ حدّي كمتر از سوره، ادّعاي عجز نشده است. تقسيم قرآن به سوره خاستگاه بشري ندارد، بلكه پيامبر (ص) مطابق اقراء خداوند و دستور فرشتۀ وحي، نزول هر بسمله‌اي را آغاز فصلي جديد در وحي تلقّي مي‌كرد و معاصران نزول، مخصوصاً كاتبان وحي، با اين امر آشنا بوده‌اند. اين پرسش وجود دارد كه سوره چه ويژگيي دارد كه خداوند براي تحدّي با مخالفان، آوردن آن را مطالبه كرده است؟! چرا يك يا چند آيه مي‌تواند كلام بشر باشد، ولي آوردن سوره، حتّي اگر مانند سورۀ كوثر تنها سه آيه باشد، از توان بشر خارج است؟ آيا چينش آيات درون سوره‎ها حكيمانه و براي غرض خاصّي است؟ اگر پاسخ به اين سؤال مثبت است، حكمت قرار گرفتن مجموعه‎اي از آيات در ساختاري به نام سوره چيست؟ چرا تقسيم‎بندي كلّ آيات قرآن به 114 سوره، موضوع‎محور و مطابق با اسلوب متداول كُتُب علمي نيست؟ به عنوان مثال، چرا ابتدا سوره‌هاي اعتقادي با موضوع توحيد، نبوّت، معاد و ... جدا از قصص و احكام و ساير موضوعات مطرح نگرديده است؟ اين مقاله با روش توصيفي در صدد پاسخ به اين سؤالات است. هر سوره مشتمل بر حكمتي الهي است كه انسان را در مسير كمال هدايت مي‌كند.امكان ندارد سوره حكمتي داشته باشد، امّا آيات آن در راستاي تحقّق آن حكمت نقشي ايفا نكنند. لذا سوره مجموعه‌اي هدفمند و منسجم است. خداوند با شناختي كه از انسان، استعدادها و نيازهاي وي دارد، برنامه‌اي كامل براي سعادت او ارائه داده است. لذا سخن او مخاطب‌محور و هدايتي است كه بشر با علم محدودش نسبت به خويش و خدا و طريق رسيدن به او، هرگز توان آوردن چنين چيزي را ندارد.