مهارت غلبه بر نَفْس امّاره در قرآن

آدمي در مسير تكاملي خود به سوي خداوند، به جهت دارا بودن طبيعت مادّي (شهواني)، با نَفْس امّاره كه امركننده به زشتي‌ها و پستي‌ها مي‌باشد، هميشه در ستيز است. اين نوشتار با رويكردي توصيفي ـ تحليلي در پي ارائه مهارت‌هاي قرآني غلبه بر نَفْس امّاره است كه انسان‌ها در پرتو آن(مهارت‌ها) مي‌توانند بر نَفْس امّاره فائق آيند و از آن در رشد و تعالي خويش بهره گيرند. مقاله حاضر با تكيه بر آيات كريمه و روش تفسير موضوعي و معناشناسي و با هدف استخراج و شناسايي مهارت‌هاي قرآني غلبه بر نَفْس امّاره، آنها را مورد بحث قرار داده است. قرآن براي غلبه بر نَفْس امّاره، مجموعه‌اي از مهارت‌هاي شناختي (آگاهي‌بخشي به وجود سراي واپسين، سرانجام نَفْس امّاره هلاكت و جهنم و توجّه دادن بشر به درك حضور خداوند در زندگي) و مهارت‌هاي رفتاري (پندپذيري، پيروي هدفمند و كنترل و محدود كردن نگاه) و مهارت‌هاي معنوي (ايمان، ارتباط با خدا، تقوا و صبر) را ارائه داده است كه به تفضيل در اين نوشتار بدانها پرداخته مي‌شود. حاصل نوشتار حاضر اين است كه آدمي براي غلبه كردن بر نَفْس امّاره و مقابله با خواسته‌هاي نَفْساني حيواني، ناگزير از بهره‌گيري از مهارت‌هاي ارائه شده قرآني است تا در پرتو آنها بتواند به سعادت كه مطلوب فطري اوست، نايل آيد وگرنه از مطلوب فطري خويش دور مانده، بلكه به واسطه تبعيّت از خواسته‌هاي نَفْساني امر شده از سوي نَفْس امّاره، از حيوان هم پست‌تر مي‌شود.