تجلّي قرآن كريم در دعاي مكارم اخلاق امام سجّاد(ع) با رويكرد بينامتني

دعاي مكارم اخلاق، بيستمين دعاي كتاب صحيفه سجّاديّه، يادگار امام سجّاد(ع)، كهن‌ترين و معتبرترين متن دعايي شيعيان است. كاستي‌هايي كه در سلسله اسناد اين دعا وجود دارد، پرسش‌هايي را در صحّت انتساب دعاي مكارم اخلاق به حضرت سيّدالسّاجدين(ع) پديد آورده است كه در پاسخ به شبهات، راه‌هاي گوناگوني وجود دارد. در اين جستار، با تكيه بر روش توصيفي‌ ـ تحليلي سعي شده تا پس از عرضه دعاي مكارم اخلاق به قرآن كريم، انواع رابطه بينامتني ميان اين دو كتاب ارزشمند واكاوي، و حدود و ثغور اين تأثيرپذيري مشخّص گردد تا از اين شيوه به عنوان قرينه‌اي براي درستي انتساب اين دعاي شريف نشان داده شود. بر اين مبنا، اين پرسش مطرح است كه «كاركرد آيات قرآن كريم به عنوان متن غايب در دعاي مكارم اخلاق به عنوان متن حاضر چگونه بوده است و بيشترين شكل روابط بينامتني اين دو متن از چه نوع است؟ بدين منظور، ابتدا چيستي رابطه بينامتني و انواع آن به عنوان بخش نظري پژوهش ارائه گرديد و آنگاه انواع مختلف رابطه بينامتني قرآني، اعمّ از بينامتني ساختاري (تطابقي و غيرتطابقي)، واژگاني و مضموني (مفهومي) در دعاي مكارم اخلاق بررسي شد. نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد كه در اين دعا، بيشترين تأثيرپذيري از قرآن كريم متعلّق به رابطه بينامتني ساختاري و بيشترين شكل روابط بينامتني به صورت نفي متوازي است.