معناشناسي واژه «جهاد» در قرآن كريم

معناشناسي به عنوان يكي از شاخه‌هاي دانش زبان‌شناسي به تحليل معنايي واژه‌ها و جمله‌هاي يك متن مي‌پردازد و با آن مي‌توان جايگاه دقيق كلمه‌ها و تركيب‌هاي آن را از طريق نظام معنايي به دست آورد. يكي از واژه‌هاي بسيار مهم قرآني كه از اين منظر مورد مداقّه قرار گرفته، كلمه «جهاد» است. اين عبارت از مفاهيم پيچيده‌اي است كه از گذشته تا حال مورد توجه مكاتب اسلامي و الهي بوده است و تكرار آن در جاي‌جاي قرآن كريم بيانگر اهميت آن مي‌باشد. با در نظر گرفتن اين موارد، گفتار حاضر در پي پاسخ به اين دو پرسش است: واژگان همنشين و جانشين واژه جهاد و با ملاحظه اين واژگان، مؤلفه‌هاي معناي جهاد كدامند؟ لذا با بررسي حدود چهل‌ويك آيه از قرآن كريم و تحليل كاربردهاي واژه «جهاد» از اين منظر، چنين به دست آمد كه برخلاف رويكرد عمومي كه واژه جهاد را مطابق با جنگ (مسلحانه) مفهوم‌گذاري كرده است. اين واژه غالباً معناي قدرت و جنگ نرم‌افزار‌گونه دارد؛ يعني تلاش با مفاهيم تئوريك از قبيل قول، وعظ، ارشاد و... . بنابراين، بدين صورت مي‌توان تبليغات مغرضان و دشمنان اسلام باطل دانست، به‌ويژه در عصر كنوني كه مبلّغ گسترش اسلام با قدرت زور و شمشير مي‌باشند.