برهان افول: احتجاج ابراهيم(ع) بر توحيد ربوبي

در طول تاريخ، محوري‌ترين موضوعي كه انبياي الهي كوشيده‌اند مردم را به سوي آن سوق دهند، اصل توحيد و نفي شرك بوده است. از جمله اين تلاش‌ها، رويكردهاي استدلالي و عقلاني حضرت ابراهيم (ع) است كه در قرآن كريم منعكس شده‌است. وي در مواجهه فكري با مشركان زمان خود براي نفي ربوبيت ستارگان، ماه و... و نيز اثبات توحيد ربوبي، از برهان بهره مي‌گيرد. از اين برهان، تبيين‌هاي مختلفي صورت گرفته‌است.يكي از اين تبيين‌ها، ارجاع اين استدلال به «برهان حدوث» است. اين تبيين از سوي متفكراني مورد انتقاد قرار گرفته‌است. اين پژوهش با روش استنادي ـ تحليلي ـ استنباطي، ابتدا به تبيين برهان مزبور و نيز انتقادهاي وارد بر آن مي‌پردازد و آنگاه اين انتقادها را ارزيابي مي‌كند و تبيين جديدي از آن را با ارجاع مفهوم «افول» به «نقص و فقر ذاتي و وجودي» ارائه كرده‌است، به گونه‌اي كه از آن انتقادها مصون باشد.