معناشناسي نفس در قرآن كريم با تأكيد بر روابط همنشيني و جانشيني

نفس از واژه‌هاي كليدي در حوزه انسان‌شناسي است؛ ازاين‌رو، از ديرباز مكاتب كلامي، عرفاني، تفسيري و روايي به آن توجه كرده‌اند. اين پژوهش با استفاده از روش معناشناسي، مفهوم نفس از ديدگاه قرآن كريم را تبيين كرده است؛ زيرا معناشناسي به‌دليل نگاه تحليلي و دقيق به متن، روشي سودمند براي دستيابي به معناي حقيقي كلمه است. با بررسي واژه نفس با رويكرد هم‌زماني، روشن شد نفس بر محور همنشيني صفتي با مفاهيم واحده، مطمئنه، لوامه و اماره، بر محور همنشيني فعلي با افعال ظلم، كسب، تكليف، توفي و مجازات و بر محور جانشيني با كلمات مرء، قلب و يد در يك حوزه معنايي قرار مي‌گيرد؛ازاين‌رو نفس، حقيقت انسانى است كه از روح برتر است و شعور، فهم، ادراك، اختيارو انتخاب و قدرت تمييز دارد و تعلق آن به بدن تدبيري است. اين حقيقت با مرگ فاني نمي‌شود و علاوه بر دنيا در آخرت نيز مخاطب خداوند قرار مي‌گيرد.