زمان، مكان و هزينه وفاي به عهد

عقد و ايقاع اعمّ از اين كه لازم يا جايز باشد، تعهّداتي را موجب مي شود كه متعهّد ناگزير از ايفاي آن است. ايفاي تعهّد زماني ذمّه متعهّد را بريّ مي سازد كه طبق مفادّ عقد، از حيث اوصاف و شرايط مقرّر واقع شود؛ به اين معنا كه الزاماً بايد در زمان و مكان مورد توافق در متن عقد صورت پذيرد و در فرضي كه انجام تعهّد، متضمّن هزينه باشد بر عهده طرفي خواهد بود كه در ضمن عقد به آن تصريح شده است. اما گاه به جهاتي ممكن است عقد از حيث زمان، مكان و هزينه وفاي به عهد، مطلق باشد. اين مسأله مورد توجه فقيهان قرار گرفته و اختلاف نظرها و بحث هاي متعدّدي را در فروض مختلف به همراه داشته است. بر اساس يافته هاي اين نوشتار، جز در عقد جايز كه زمان، الزام­آور نيست در فرض اطلاق عقد، اصل تأديه فوري تعهّد، اصل انجام تعهّد در مكان انعقاد و اصل پرداخت هزينه انجام تعهّد توسّط طرفي از عقد كه تأديه به مصلحت او صورت مي پذيرد، مبناي پاسخ به مسائلي است كه در كليه ابواب فقهي، حقوقي و قانوني قابل طرح است.