هيوم و بيداري كانت از خواب جزميت؛ نگاهي دوباره

Hume and Kant’s Awakening from Dogmatic Slumber: Revisited

يمانوئل كانت در تمهيدات به صراحت مي‌گويد كه تذكّر و هشدارِ ديويد هيوم بود كه او را نخستين بار از خوابِ جزميت بيدار كرد. عليرغمِ اذعانِ كانت، هنوز بر كانت‌شناسان روشن نيست كه هيوم دقيقاً چگونه كانت را از خوابِ جزميت بيدار كرد. اختلافِ مفسران برخاسته از اين است كه در موردِ هيچ كدام از جوانبِ اين تأثير و تأثر اجماعي وجود ندارد. آيا بحثِ هيوم از عليت كانت را از خوابِ جزميت بيدار كرد، يا بحثِ او از تعارض‌هاي قوۀ تخيل؟ اگر اولي ست، كدام بحثِ هيوم از عليت؟ كدام كتابِ هيوم بر كانت تأثير گذاشته است؟ آيا كانت اساساً آشناييِ دست‌اوّلي با مكتوباتِ هيوم داشته است؟ در مقدمه، پرسش‌هاي مختلفِ مرتبط با مسئله را متمايز مي‌كنيم. در بخشِ اول، به جنبۀ تاريخيِ تأثيرِ هيوم و ميزانِ آشناييِ كانت با دو كتابِ هيوم مي‌پردازيم. در بخشِ دوم، استدلال مي‌كنيم كه بحثِ هيوم از «اصلِ علّيِ عام» در كتابِ رساله‌اي در بابِ طبيعتِ انسان كانت را از خوابِ جزميت بيدار كرده است. اگر ديدگاهِ ما دربارۀ نسبتِ هيوم و كانت درست يا موجه باشد، آنگاه سايرِ تأثيراتِ هيوم بر كانت را نيز بايد با نظر به همين ديدگاه تبيين كرد. در نتيجه‌گيري، خلاصه‌اي از يافته‌هاي تحقيق را ارائه مي‌كنيم.

Immanuel Kant says in Prolegomena that “the remembrance of David Hume was the very thing that many years ago first interrupted my dogmatic slumber”. Despite this confession, it is still not clear just how Hume awoke Kant from his dogmatic slumber. Interpreters’ disagreement springs from the fact that there is no consensus over any aspect of this influence. Did Hume’s critique of causality awake Kant, or his discussion of antinomies of imagination? If the former is the case, which discussion of causality? Has Kant been familiar with Hume’s own works? In the introduction of the paper, we distinguish three different questions. In the first part of the paper, we deal with the historical aspect of Hume’s influence on Kant and the degree of Kant’s familiarity with Hume’s two famous works, Treatise and Enquiry. In the second part, firstly, we deal with the interpretative aspect of Kant’s relation to Hume and argue that it was Hume’s discussion and critique of the epistemic and semantic status of “general causal principle” in Treatise which finally awoke Kant from his dogmatic slumber. If our account of Hume’s major influence on Kant is accepted, then Hume’s other impacts should be explicated light of our explanation. In conclusion, we offer some of the findings of this paper