وحي قرآني و تمثيل عرفاني

عارفان مسلمان از تمثيل در تمام انواع آن اعم از تشبيه، استعاره و داستان‌هاي رمزي و مثالي، بسيار استفاده كرده‌اند. در كاربرد تمثيل در ادبيات عرفاني علاوه بر جنبه‌هاي آموزشي و استفاده از آن براي فهم بهتر، بايد در جستجوي چيستي و چرايي عميق‌تري بود. كاربرد انواع ادبي و شعر در زبان عارفان به‌گونه‌اي بوده است كه برخي با نوعي ساده‌سازي معتقدند عرفان و شعر از يك مقوله‌اند؛ به‌هرحال، عارفان به‌ويژه در مكتب ابن‌عربي در استفاده از تمثيل هميشه به قرآن به‌منظور الگوي خويش پناه جسته‌اند. ابن‌عربي ضمن نظريه‌پردازي در زمينه عالم مثال، وحي قرآني و شهود عرفاني را در ارتباط با آن تحليل مي‌كند. در اين پژوهش با مطالعه كتابخانه‌اي و با روش توصيفي‌تحليلي، ضمن بررسي و تحليل وحي، جايگاه شعر و خيال و رابطه وحي و تصويرپردازي‌هاي شاعرانه، رابطه وحي قرآني و تمثيل عرفاني بررسي شده است. ارتباط تمثيل با تشبيه خداوند، يكي از دو راه شناخت خداوند در كنار تنزيه او، از مباحث مطرح در اين پژوهش است. ابن‌عربي بر جمع بين تشبيه و تنزيه در خداشناسي خويش بسيار تأكيد دارد. او ادراك خيالي و استفاده از تمثيلات ادبي را در تقويت معرفت تشبيهي خداوند مؤثر مي‌داند.