كليدواژه :
فقر چندبعدي , فقر زنان , زنان سرپرست خانوار , روش آلكاير و فوستر
چكيده فارسي :
مقدمه: كاهش فقر يكي از مهم‌ترين اهداف اقتصادي و اجتماعي سياست‌مداران و برنامه‌ريزان در جوامع مختلف است. زنان بيش از مردان در معرض فقر و تبعيض جنسيتي قرار دارند. اين مسئله به اين دليل است كه زنان از قابليتها و امكانات لازم براي توانمندي و كاهش فقر برخوردار نيستند. ازاين‌رو، براي سياست‌گذاري و تدوين برنامه‌هاي فقرزدا در كشور به‌ويژه در خانوارهاي با سرپرست زن، لازم است با بهره‌گيري از شاخصهاي سنجش فقر، پيش از هر اقدامي تصويري دقيق از وضعيت فقر آنها ترسيم شود. در اين مقاله سعي بر اين است پس از اندازه‌گيري شاخص فقر چندبعدي در خانوارهاي با سرپرست زن و مرد به تجزيه‌وتحليل وضعيت فقر زنان سرپرست خانوار پرداخته شود و عوامل مؤثر بر فقر آنها نيز سنجيده شود.
روش: در اين مطالعه محاسبه شاخص فقر چندبعدي زنان و مردان سرپرست خانوار به روش آلكاير و فوستر (AF) در سه بعد آموزش، سلامت و استاندارد زندگي و با سيستم وزن‌دهي برابر صورت گرفته است. بدين منظور از داده‌هاي خام هزينه-درآمد خانوار مركز آمار ايران سال 1394 استفاده شده است. علاوه بر اين، به‌منظور بررسي عوامل مؤثر بر فقير شدن زنان سرپرست خانوار مدل رگرسيوني لاجيت بكار گرفته شده است.
يافته‌ها: وسعت و شدت فقر در هر دو مناطق شهري و روستايي در ميان زنان سرپرست خانوار در مقايسه با مردان بيشتر است و تفاوت زيادي در شاخص فقر چندبعدي زنان سرپرست خانوار در مناطق شهري با رقم 0/0942 و شاخص فقر چندبعدي مردان سرپرست خانوار با رقم 0/0516 وجود دارد. در مناطق روستايي نيز ميزان شاخص فقر چندبعدي زنان سرپرست خانوار معادل 0/067 و شاخص فقر چندبعدي مردان سرپرست خانوار معادل 0/0364 است. بيشترين محروميت در خانوارهاي زن سرپرست در مناطق شهري به ترتيب در زيرشاخص هاي دسترسي به شبكه فاضلاب، تعداد سالهاي تحصيل و دسترسي به بيمه درماني و بيشترين محروميت در مناطق روستايي به ترتيب در زيرشاخص هاي دسترسي به شبكه فاضلاب، تعداد سالهاي تحصيل و نوع اسكلت بنا بوده است. مدل رگرسيوني لاجيت نيز نشان داد مسن بودن زن سرپرست خانوار، بيكاري و خانه‌دار بودن وي و همچنين متأهل بودن آنها در مقايسه با سرپرستان مطلقه، احتمال فقير بودن آنها را افزايش مي‌دهد.
بحث: بر اساس يافته‌هاي تحقيق فقر چندبعدي خانوارهاي با سرپرست زن از فقر چندبعدي خانوارهاي با سرپرست مرد در هر دو مناطق شهري و روستايي بيشتر است كه نشان‌دهنده لزوم توجه بيشتر به زنان سرپرست خانوار در برنامه‌هاي كاهش فقر است. اندازه‌گيري شاخص فقر چندبعدي به تفكيك زيرشاخص ها نيز بخشهاي داراي اولويت در برنامه‌هاي كاهش فقر را مشخص كرد. نتايج مدل رگرسيوني لاجيت نيز نشان داد كه ازنظر برنامه‌ريزي براي كاهش فقر، زيرشاخص تعداد سالهاي تحصيل اهميت بسياري دارد؛ زيرا توانمند شدن زنان سرپرست خانوار در بعد آموزش به معني توانايي يافتن شغل و كسب درآمد است.
چكيده لاتين :
Introduction: Poverty reduction is one of the most important economic and social goals of politicians and programmers in different societies. Women are more exposed to poverty and gender discrimination in comparison with men. This is because women do not have necessary capabilities and facilities for empowerment and poverty reduction. Hence, for anti-poverty programs in the country, policymakers need, in the first step, to measure poverty especially in female-headed households.
In this study, after measuring the multidimensional poverty index in male and female headed households, it is attempted to analyze the poverty status of female headed household and to determine the factors affecting their poverty.
Method: In this study, the multidimensional poverty index is calculated for men and women-headed households based on Alkire and Foster method in three dimensions education, health and standard of living with an equal weighting system. In this study, household’s income expenditure raw data published by the Statistical Center of Iran in 2015 were used. Furthermore, the factors that affect poor female- headed households was estimated using a logit regression model.
Findings: The results showed that intensity and incidence of poverty among female-headed households is higher than men-headed households in both urban and rural areas. There is significant differences between female-headed households’ MPI in urban areas by 0.0942 and male-headed households’ MPI by 0.0516. Also, female-headed households’ MPI is equal to 0.067 and men-headed households’ MPI is equal to 0.0364 in rural areas. The highest female-headed households’ deprivation is respectively in sanitation, years of schooling and health insurance in urban areas and the highest deprivation in rural areas is respectively in sanitation, years of education and building structures. Logit regression model also showed that being older, unemployed, a housewife, and married female-heads of households increase the probability of being poor
Discussion: Based on the findings, the multidimensional poverty of female-headed households is more than the multidimensional poverty of male-headed households in both urban and rural areas indicating that female households need more attention in poverty reduction programs. Measuring the multidimensional poverty index by indicators also highlights priority sectors in poverty reduction programs. The Logit regression model also showed that years of schooling is very important because the empowerment of female- headed households in education empowers them to find a job and earn money.
