تحقق اعتبار امر مختوم در امور كيفري و شرايط استناد به آن

Conditions of Realization and Invoke to the Rule of Authority of Criminal Res Judicata

قانون آيين دادرسي كيفري مصوب 1392 بدون ذكري از شرايط تحقق قاعده‌ي اعتبار امر مختوم، اين قاعده را در رديف جهات موقوفي تعقيب مورد شناسايي قرار داده است. شفافيت نسبي مقررات قانون آيين دادرسي مدني در اين زمينه و نظريه‌ي امكان تمسك به مقررات اين قانون در فرض سكوتِ موازين دادرسي كيفري، تئوري وحدت و يگانگي شرايط تحقق قاعده‌ي اعتبار امر مختوم در امور مدني و كيفري را قوت بخشيده است؛ در حالي كه قلمرويي كه اين قاعده در آن مجال اعمال و اجرا مي‌يابد، به لحاظ ويژگي‌ها و تفاوت‌هاي ذاتي و بنيادين آن در شناسايي هر يك از شرايط اعمال قاعده‌ي مورد بحث نقش اساسي ايفا مي‌كند. اين پژوهش با تكيه بر تحليل علمي و به روش توصيفي و تحليلي به نتايج ذيل دست يافته است: نخست، تحليل اعتبار امر مختوم كيفري بر مبناي بنيان‌ها و تحليل‌هاي مدني از حيث روش‌شناختي مبتني بر يك اشتباه فاحش است و منتهي به نتايج غير واقعي و غير علمي مي‌شود؛ دوم؛ مناسب‌ترين روش در تحليل اعتبار امر مختوم كيفري، ارزيابي شرايط سه گانه‌ي وحدت اصحاب دعوي، وحدت موضوع و وحدت سبب با لحاظ وجوه تمايز قلمرو كيفري در مقايسه با حوزه‌هاي مدني است و اين امر منجر به برداشتي غير از استنباط رايج خواهد شد.

The Code of Criminal Procedure approved (2013), like its previous regulation, without mentioning the conditions of realization of the rule of authority of criminal res judicata, has identified this rule in the row of one of the nolle prosequi. The relative transparency of the provisions of the Civil Procedure Law in this regard, and the theory of the possibility to resort the rules of civil procedure in the silent provision of criminal procedure, the theory of unity has strengthened the conditions of realization of rule of authority of criminal res judicata. In the meantime, judiciary law seems to have tendency to follow the views of many lawyers in accepting this theory, while the territory and scope in which this rule is allowed to apply and enforced in terms of its characteristics and its fundamental and inherent differences play an essential role in identifying each of the conditions for the application of the rule discussed. This research, based on an accurate scientific analysis and through the use of descriptive-analytical method, has achieved the following results: 1- The analysis of authority of criminal res judicata based on foundations and civil analysis is methodologically based on a tremendous mistake and leads to unrealistic and non-scientific results. 2- The most appropriate method for analyzing the authority of criminal res judicata is to assess the triple conditions of the unity of the claimants, the unity of subject and the unity of cause with regard to the distinction aspects of criminal domain compared to civil fields, the issue that leads to a conception other than the inference.