تحليل گفتمان خودكفايي در بيانات امام خميني(ره) با تأكيد بر بعد نظامي و دفاعيِ خودكفايي

هدف اصلي اين پژوهش، تحليل گفتمان انديشه‌هاي امام خميني(ره) در حوزه مسئله خودكفايي است. در اين پژوهش كه از رويكرد لاكلا و موف به گفتمان استفاده‌ شده است، «باور به توانستن خود» به‌عنوان دال مركزي و بازيگر اصليِ گفتمانِ امام در اين حوزه شناسايي شده است. با توجه به تحليل صورت گرفته، مشخص شد، گفتمان امام خميني در حوزه خودكفايي بسيار متأثر از شرايط محاصره اقتصادي و جنگ مفصل‌بندي شده است، كه باعث شده دال‌هاي اين گفتمان تعريف‌هاي بسيار جدي‌تر، حاوي جزئيات بيشتر از خودكفايي، به نسبت ديگر رويكردها ارايه كند. اين گفتمان، در بيان دال‌ها، به معرفت‌هاي بنياديني چون «استقلال»، «آزادي»، «مقاومت و ايستادگي»، «خداگرايي» و ... در جهت ايجاد هژموني معناييِ خود ارجاع مي‌دهد. همچنين، نيروهاي مختلف اجتماعي در ميانه نزاع گفتمان امام خميني حاضر هستند كه ازجمله آن مي‌توان به قدرت‌هاي بزرگ به خصوص «قدرت‌هاي غربي»، به‌عنوان گفتمان متخاصم خود، «پهلوي دوم» به‌عنوان هم‌پيمان آنان در جهت القاي وابستگي، كشورهاي شرقيِ اخيراً توسعه‌يافته به‌عنوان نقش الگو دهنده، كشورهاي مستضعف به‌عنوان الگوگيرنده و در نهايت مردم ايران به‌عنوان مردمي كه پتانسيل بسياري براي خودكفايي دارند، اشاره كرد. گفتمان امام خميني در حوزه خودكفايي، تأكيد بسياري بر خودكفايي در مسائل نظامي دارد. اين تأكيد بيشتر از هر چيز در خودكفايي در «صنعتي شدن» قواي نظامي بروز و ظهور دارد. خودباوري به‌عنوان دال مركزيِ اين گفتمان، در خودكفاييِ امور نظامي نيز بسيار جلوه‌گر است و نقش تعيين‌كننده‌اي در پيروزي يا شكست نظامي دارد. همچنين لازم به ذكر است، در گفتمان امام خميني علاوه بر تأكيد بر خودكفايي در «ساختارسازي» و «صنعت» نظامي و دفاعي، تاكيد بطني‌تري در استفاده از خودكفايي به‌عنوان «پدافند غيرعامل» وجود دارد كه در واقع كاركرد اصليِ دفاعيِ خودكفايي در اين گفتمان را روشن مي‌كند. در بخش پايانيِ پژوهش حاضر گذري به تطبيق گفتمان خودكفايي امام خميني و گفتمان‌هاي «اقتصاد مقاومتي» و «مذاكره و همكاري با قدرت‌هاي جهاني» زده شده است، تا نسبت گفتمان امام با گفتمان‌هايي كه در وضعيت امروزِ جامعه ايران به منازعه در نظم گفتمانيِ «نحوه دست يابي به محصولات و خدمات در كشورها» مي‌پردازند، مورد تحليل قرار گيرد.