يكپارچگي صنايع دفاعي و غيردفاعي: يك بوم‌نگاري خط‌مشي در صنعت دفاعي

صنايع دفاعي يكي از بخش‌هاي مولد و پيشرو كشور در عرصه علم و فناوري و محصولات پيشرفته هستند كه مي‌توانند هم‌زمان و به صورت دومنظوره درگير توليد محصولات و فناوري‌هاي دفاعي و غيردفاعي شوند. در برنامه ششم توسعه نيز به استفاده از ظرفيت‌هاي مازاد صنايع دفاعي براي بخش غيردفاعي تأكيد شده اما پرسش اصلي اين است كه براي تحقق اثربخش اين هدف چه جهت‌گيري بايد اتخاذ گردد؟ پاسخ، انتخاب خط‌مشي يكپارچگي صنايع دفاعي و غيردفاعي كشور است كه از آن به دومنظوره‌سازي صنعت دفاعي تعبير مي‌شود. براي بكارگيري اين ظرفيت كشور بايد در نگاهي جامع بتواند در ايجاد و نهادينه كردن ارزش‌هاي سازنده آن به صورتي علمي و عملي مؤثر باشد و حتي در آينده رهنمودهايي براي اجراي خط‌مشي دومنظوره‌سازي و ارزيابي پيامدهاي آن نيز ارائه كند. اما اگر نسخه اين خط‌مشي‌ها بر سياق ملاحظات نظري و عملي دورانديشانه و علمي تعبيه نشده باشد كماكان دردهاي ملي دوا نخواهد شد و حتي به آنها افزوده هم خواهد شد. در راستاي شناسايي اين مسير در اين پژوهش ابتدا بر اساس مطالعه مستندات مكتوب و مصاحبه با خبرگان دانشگاهي و صنعتي با شناسايي الزامات و اقتضائات دومنظوره‌سازي صنعت دفاعي ايران، اقدام به طراحي مدلي تحليلي/فرآيندي به عنوان راهنماي عملي خط‌مشي‌گذاران اين عرصه شده است. بوم‌نگاري خط‌مشي اشاره به گردآوري اجزاء و عناصري دارد كه تشكيل‌دهنده رفتار برخي زير مجموعه‌ها/فرآيندهاي فضاي زيستي صنعت دفاعي هستند. يافته‌ها نشان از توجه به سه مجموعه عنصر محوري شامل پيشران‌ها، زمينه‌سازها و راهبردها و شش بُعد سازمان‌دهنده و همچنين 28 مؤلفه پايه مؤثر بر جهت‌گيري به سمت يكپارچگي صنايع دفاعي و غيردفاعي دارد.