بررسي حديث «لولا فاطمه...» از ديدگاه كلامي

يكي از آفات دين و دينداري مسئله غلو در مورد پيامبران، اولياء، بزرگان ورهبران ديني است. اين مشكل در اديان پيشين بوده كه خداوند در قرآن از آن نهي فرموده است.ائمه معصومين نيز با اين مسئله مقابله نموده‌اند. در زمان ما مبارزه با اين آفت يكي از وظائف دين‌پژوهان وعالمان ديني است.حديث يكي از راه‌هايي است كه غلوّ از طريق آن به درون دين راه پيدا مي‌كند از جمله احاديث غلوّ آميز عبارت مشهور زير است؛ «عن رسول الله عن اللّه (تبارك و تعالى) أنّه قال: يا أحمد! لَوْ لاكَ‏ لَما خلقت الأفلاك‏، و لو لا عليّ‏ لما خلقتك؛ و لو لا فاطمة لما خلقتكما.» با بررسي دقيق ملاحظه شد كه اولا: اين مطلب سند و منبع معتبري ندارد. ثانيا: از جهت متن و محتوا نيز داراي مشكلات جدي است زيرا اين عبارت داراي سه بخش است.بخش اول آن (لَوْ لاكَ‏ لَما خلقت الأفلاك‏) با آيات وروايات صحيح (منقول از شيعه واهل سنت) وعقل قابل تاييد است.ولي دو بخش ديگر آن مخالف قرآن، سنت وعقل است ودر نتيجه قابل پذيرش نمي‌باشد. برخي تلاش كرده‌اند تا آن را به نحوي توجيه كنند ما توجيهات را نيز مورد بررسي قرار داده و روشن شد كه توجيهات مذكور از اين دوبخش از روايت غير قابل قبول است.