اثر خاك ورزي حفاظتي بر خصوصيات خاك، ظرفيت مزرعه‌اي، مصرف سوخت، و عملكرد گندم در تناوب با ذرت

Effect of Conservation Tillage on Soil Properties, Field Capacity, Fuel Consumption, and Wheat Yield in the Wheat-Corn Rotation

اين تحقيق در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي با پنج تيمار و چهار تكرار به مدت چهار سال در شهرستان مرودشت فارس اجرا شد. تيمارهاي تحقيق عبارت بودند از 1) كم­خاك­ورزي، 2) كشت مستقيم گندم و ذرت به مدت چهار سال، 3) كشت مستقيم گندم در سال‌هاي اول، دوم و چهارم و كشت مرسوم آن در سال سوم وكشت مستقيم ذرت به مدت چهار سال، 4) كشت مستقيم ذرت در سال‌هاي اول، دوم و چهارم و كشت مرسوم آن در سال سوم و كشت مستقيم گندم به مدت چهار سال و 5) خاك‌ورزي مرسوم. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه روش‌هاي بي‌خاك‌ورزي و كم‌خاك‌ورزي، در مقايسه با خاك‌ورزي مرسوم، باعث كاهش مصرف سوخت به‌ترتيب به‌ميزان 80 و 58 درصد شده­اند. ظرفيت مزرعه‌اي موثر براي تهيۀ زمين و كاشت در تيمارهاي بي‌خاك‌ورزي و كم‌خاك‌ورزي، نسبت به تيمار خاك‌ورزي مرسوم، به‌ترتيب شش و سه برابر گرديد. همچنين، روش‌هاي خاك‌ورزي حفاظتي، باعث افزايش ذخيرۀ رطوبت در خاك، حداكثر به‌ميزان 32 درصد، شده­اند. هرچند روش‌هاي خاك‌ورزي اثر معني‌داري بر پايداري خاكدانه‌ها نداشته­اند، اما خاكدانه‌ها در روش‌هاي حفاظتي داراي شاخص‌هاي پايدارتري بودند. عملكرد گندم در سه سال اول تحقيق تحت تأثير معني‌دار روش‌هاي خاك‌ورزي بوده است (در اكثر اين سال‌ها، خاك‌ورزي مرسوم عملكرد بيشتري داشت)، اما در سال آخر اختلاف معني‌داري بين تيمارها از نظر عملكرد گندم مشاهده نشد.

This study was conducted using a randomized complete block experimental design with five treatments and four replications in Marvdasht region, Fars province, for four years. Treatments included: 1) reduced tillage, 2) wheat and corn direct seeding, 3) corn direct seeding for four years, wheat direct seeding for the first two years and the fourth year, and conventional planting in the third year, 4) wheat direct seeding for four years, corn direct seeding for the first two years and the fourth year, and conventional planting in the third year, and 5) conventional tillage. Results showed that direct seeding and reduced tillage methods decreased fuel consumption, compared to the conventional tillage for 80% and 58%, respectively. Effective field capacity for seed bed preparation and planting increased in direct seeding and reduced tillage methods compared to the conventional tillage for 6 and 3 times, respectively. Conservation tillage methods also increased soil moisture retention (maximum of 32%) with respect to conventional tillage. However, there was no significant difference between tillage methods from the soil aggregates point of view; conservation tillage methods had more stable soil aggregates. For the first three years, wheat yield was significantly affected by the tillage methods (conventional tillage was practiced in most of these years); whereas, there was no significant difference between tillage methods for wheat yield in the fourth year of the study.