بررسي تطبيقي خردورزي و خردستيزي در عرفان حقيقي و عرفان‎هاي نوظهور

تمدّن بشري منجر به بحران‎هاي كنوني شده است كه يكي از آنها، بحران معنويت و ناديده گرفتن رابطۀ انسان با خداست و انسان مغرور از دستاوردهاي علمي، تمام همّت خويش را صرف كار، سرمايه و رفاه كرده است. اينك پس از گذشت پنج قرن، دريافته كه رفاه و آسايش مادّي نمي تواند به او آرامش دهد و براي پُر كردن اين خلاء، به عرفان‎هاي كهن و نوظهور اعم از آنها كه مدعي دين جديد يا بي‎ديني بوده به عرفان‎هاي هندي، آمريكايي، سرخپوستي و... روي آورده‎اند. اين مقاله در پي آن است كه با روش تحليلي و توصيفي و تطبيقي، به بررسي خردورزي و خردستيزي در عرفان حقيقي و عرفان‎هاي نو ظهور پرداخته، از اين رو جنبه‎هاي متفاوت و متشابه آنها را بيان نموده است. در حوزۀ مشتركات عرفان، در پي التيام رنج‎هاي رواني و زيبا ديدن جهان و قابل تحمل بودن همه چيز و صلح كل و عشق و شادي و آرامش است؛ ولي پاسخ به نيازهاي اصلي انسان بجاي نيازهاي حيواني، خردورزي بجاي خرد ستيزي، معرفت توحيد و موحد بجاي انكار خدا و شريعت پذيري بجاي شريعت ستيزي، از مميّزات عرفان حقيقي در مقايسه با عرفان‎هاي نو ظهور است و منظور از پايين بودن جايگاه عقل در سخن عارفان، عقل جزوي و دنيوي است نه عقل كلي و اينكه راه دل و عشق را بالاتر از عقل شمرده‎اند نه اينكه آن را تحقير نمايند.