بررسي روند تلفات نيتروژن به‌صورت آمونياك از كود دي‌آمونيم فسفات در شرايط مزرعه (مطالعه موردي نيشكر)

Evaluation of Ammonia Nitrogen Loss from Diammonium Phosphate Fertilizer under Field Conditions (A Case Study of Sugarcane

در زراعت نيشكر، كود پايه مورد استفاده اغلب دي‌آمونيم فسفات است. در شرايط آب و هوايي جنوب خوزستان و وجود خاك‌هاي آهكي احتمال اينكه مقدار زيادي از نيتروژن موجود در كود به‌صورت گاز (آمونياك) از دسترس گياه خارج شود، وجود دارد. اين پژوهش با هدف بررسي اثرات ويژگي‌هاي خاك، زمان و شرايط آب و هوايي بر روند تلفات نيتروژن به شكل گاز اجرا شد. كرتهاي آزمايشي در دو مزرعه نيشكر با بافت خاك متفاوت (رسي، لوم رسي سيلتي ) مشخص و معادل 300 كيلوگرم در هكتار كود دي‌آمونيم فسفات در هر كرت به‌ روش نواري در شيار كف جويچه‌ها (سطح خاك) استفاده شد و به مدت شش هفته از اين كود نمونه‌برداري انجام و درصد نيتروژن باقيمانده در نمونه‌ها اندازه‌گيري شد. نمونه‌برداري خاك جهت تعيين ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي قبل و بعد از كوددهي انجام شد. نتايج حاصل در قالب طرح آماري بلوك‌هاي كامل تصادفي تجزيه و تحليل و ميانگين تيمارها به روش دانكن مقايسه شدند. نتايج نشان داد تلفات نيتروژن به شكل گاز از كود دي‌آمونيم فسفات، در مزرعه با بافت خاك لوم رسي سيلتي نسبت به مزرعه با بافت خاك رسي تفاوت معنا‌داري نداشت. گذشت زمان و تغييرات دما بر اين روند تاثير بسيار معنا‌داري (در سطح يك درصد) را نشان داد و بيشترين درصد تلفات نيتروژن از كود دي‌آمونيم فسفات در هفته سوم به بعد مشاهده شد. با استفاده از اين نتايج مي‌توان با رعايت كمترين فاصله زماني بين كوددهي (كودپايه) تا كشت مزارع نيشكر از تلفات بيش از حد نيتروژن جلوگيري كرد و كارآيي مصرف كود را ارتقاء داد.

Diamonium phosphate is the basic fertilizer commonly applied to sugarcane cultivations. Under the climatic conditions in southern Khuzestan with its calcareous soils, a lot of the fertilizer nitrogen may become unavailable to the plant due to its loss as gaseous ammonia. This study was carried out to explore the effects of soil, time lapse, and weather conditions on nitrogen losses emitted in the form of gas. For this purpose, an experiment was conducted using plots in two sugarcane fields with different soil textures (Clay and Silty Clay Sand). To each plot, 300 kg ha-1 of diamonium phosphate fertilizer was applied along sugarcane furrows (soil surface) using the stripping method. Samples of the fertilizer spread in the plots were taken over a period of six weeks to measure residual nitrogen in the samples. Soil samples were also taken before and after fertilizer application to determine soil physicochemical characteristics. The results obtained were analyzed in a randomized complete block design and the mean of treatments were compared using the Duncan method. No significant differences in gaseous nitrogen losses from diamonium phosphate fertilizer were observed between the soil of a silty clay loam texture and that with a clay texture. Time lapse and temperature changes, however, showed significant effects (α= 1%), with the highest nitrogen loss recorded from the third week onwards. It was concluded that shorter time intervals between fertilizer application (base fertilizer) and sugarcane cultivation might help prevent high nitrogen losses and improve upon fertilizer effects.