مفهوم‏شناسي تطبيقي ارتقاب در تفاسير فريقين

مترجمان كلام وحي در ترجمه قرآن، برخي واژگان را معادل هم در نظرگرفته‏اند. گاهي نيز يك معنا را براي واژگانِ متفاوت به‌كار برده‏اند؛ درحالي‌كه توجه به مفهوم دقيق واژگان، راهي براي حل معماي برخي آيات و روايات بوده، و با بهره‏گيري از ترجمه تصويري، مي‏توان به‌معنايي فراتر از آنچه مفسران فريقين در آثار خويش بيان كرده‏اند، دست يافت. واژه «ارتقاب»، در تفاسير فريقين هم‏معنا با «انتظار» در نظر گرفته شده و ظرافت‌هاي معنايي آن ناديده انگاشته شده است. در اين تحقيق سعي شده تا با مقايسه نظريه‌هاي تفسيري شيعه و سني، نقاط مغفول مانده در ترجمه مورد توجه قرار گيرد و با استفاده از روش تفسير تصويري، با اتكا به خود قرآن و سياق آيات ماجراي ناقه صالح در سوره قمر، به مفهوم‌شناسي اين واژه پرداخته شود. روش تفسير تصويري در اين پژوهش علاوه بر حفظ ساختار مفهومي و عدم تقابل و تناقض با مفهوم ارائه شده در كتب لغت‏شناسي، معنايي دقيق‏تر، راهگشاتر وكاربردي‏تر را در راستاي برنامه‏هاي الهي قرآن براي واژه مورد نظر ارايه مي‏دهد. در ميان تفاسير متقدم فريقين، زيد‌بن‌علي، ابن‌عمر، ابن‌عباس، حسن‌بن‌أبي الحسن و أبو‏سعيد خدري، و در رأس ايشان امام علي دقيق‏تر به موضوع «ارتقاب دخان» پرداخته‏اند.