تبيين نفي خشونت‌‌گرايي در دين از منظر ذات‌شناسي و معرفت‌شناسي انساني

بررسي دين از هرمنظري، بي‌‌‌گمان رابطه‌اي بسيار موسع با «وجود انسان» دارد و از دو منظر ذات‌شناسي نياز آدمي به حضور و سيطرۀ خداوند و معرفت‌‌‌‌‌‌شناسي آدمي از فهم دين، اهميت خود را باز مي‌‌‌كند، اما از آن‌جا كه طرح مقولۀ دين، قطع‌نظر از مؤلفه‌هاي انساني تأثيرگذار، امري است كه با تكيه بر آن به‌وضوح نمي‌‌‌توان به تبيين رابطۀ دين با خشونت‌‌گرايي دست يافت، از اين‌رو، سؤال اصلي نوشتار اين است كه رابطۀ دين با خشونت‌‌‌گرايي از منظر ذات‌‌‌‌‌‌شناسي انساني و معرفت‌‌‌‌‌‌شناسي چگونه قابل تبيين است؟ در پاسخ، فرضيه ما متوجه دو عنصر اساسي انساني دين يعني عقلانيت و فطرت است. يافته‌هاي پژوهش كه با روش تحليل كيفي محتوايي و رويكرد تحليلي تبييني ومتكي بر روش كتابخانه‌‌‌اي جمع‌آوري داده‌‌‌ها به‌دست آمده است، بيانگر آن است كه دين مشخصاً بخشي تفكيك‌ناپذير از وجود انسان است و عقلانيت و فطرت سليم انساني دو ركن اصلي آن را تشكيل مي‌‌‌دهند. در نتيجه، از هر نظر با خشونت‌‌گرايي واجبار و تحميق، رابطۀ امتناعي داشته و تنها با گرايش ناب عقلاني و فطري انسان محقق مي‌‌‌شود و در تحقق، از انواع خشونت، ارعاب و اجبار و تروريسم در هر سطحي بي‌نياز است.