حقيقت ارادۀ انسان از ديدگاه صدرالمتألهين

اراده يكي از اركان اصلي افعال اختياري انسان است كه تبيين حقيقت آن در تبيين‌، ‌تفسير و تأويلِ كنش‌‌‌‌هاي انساني نقش مهمي ايفا مي‌‌‌‌كند‌‌. ملاصدرا ديدگاه خود دربارۀ حقيقت ارادۀ انسان را در مواضع متعددي از آثارش بيان كرده است‌‌‌‌‌‌، ‌اما ‌بيان او پراكنده‌‌‌‌‌‌‌‌، ‌نامنظم و گاه آميخته با ديدگاه ديگران است‌‌‌‌‌‌. اين مقاله با روش نقل و جمع‌‌‌‌آوري عبارات‌‌‌‌‌‌‌‌، ‌تحليل عقلي آن‌‌‌‌ها و ارائۀ استدلال برهاني‌‌‌‌‌‌‌‌، ‌حقيقت ارادۀ انسان را در دستگاه فلسفي ملاصدرا تبيين كرده است و نشان داده كه چگونه تغيير مباني در فلسفۀ ملاصدرا به ارائۀ تبيين جديدي از ارادۀ انسان انجاميده است‌‌‌‌‌‌. در اين مقاله اين نتيجه به دست آمده كه از نظر ملاصدرا اراده از يك هويت وجوديِ سريانيِ «مادي۔ مجرد» برخوردار است و آن‌‌‌‌چه از آن به «اجماعِ نفس» و «تصميمِ جازِم» تعبير مي‌‌‌‌شود‌‌‌‌‌‌‌‌، ‌صرفاً يكي از مراتب مجرّد اين هويت سرياني است‌‌‌‌‌‌. همچنين اين مقاله به اين نتيجه دست يافته كه با  توجه به مباني ملاصدرا و به موجب يك استدلال برهاني‌‌‌‌‌‌‌‌، ‌شايسته و بايسته است تا بخشي از ديدگاه ملاصدرا اِصلاح شود؛ به‌طوري كه اجماع نفساني هويتي مادّي داشته باشد‌‌‌‌‌.