فلسفۀ اسلامي متأخر و دانشِ ما به جهان خارج

از زمان دكارت و طرح استدلال‌هاي شكاكانه، ‌دانش به جهانِ خارج يكي از دغدغه‌هاي فيلسوفان معرفت‌شناس غرب بوده است‌‌. اين پرسش در فلسفۀ اسلاميِ سنتي مسئله نبوده است‌‌ و در دوران اخير و پس از آشنايي فيلسوفان مسلمان با فلسفۀ جديد غرب، ‌برخي فيلسوفان اسلامي متأخر براي پاسخ به ‌‌«شكاكيت دربارۀ جهان فيزيكي»، ‌در صدد اثبات وجود جهان مادّي برآمده‌‌‌اند‌‌. ‌تأمّلات آنها دربارۀ موضوع به دو راهبرد  متافيزيكي منتهي شده  و آنها يا از راه توسّل به ‌‌«اصل عليّت» و يا از راه ‌‌«ضرورت مطابقت  ادراك‌هاي حسّي با اشياي فيزيكي» بر وجود جهان خارج استدلال كرده‌‌‌اند‌‌. ‌اين مقاله نشان مي‌دهد كه هيچ‌كدام از اين استدلال‌ها نمي‌توانند مدعاهايشان را اثبات كنند‌‌. به‌علاوه حتي اگر استدلال‌هاي ايشان در اثبات نتيجه مورد نظر موفّق باشند‌‌‌‌‌‌‌‌، ‌استدلال معروف و قوي «از راه جهل» به نفع شكاكيت در برابر اين استدلال‌ها مقاوم است‌‌‌‌‌.