بررسي رابطه روش كمي و رياضياتي در علم با الهيات مسيحي در قرون وسطاي متاخر

يكي از مهم‌ترين ويژگي‌هاي علم نوين روش كمّي و رياضياتي آن است. باور رايج اين است كه اين مبناي علم نوين در قرن شانزدهم و در انقلاب علمي به همراه خود علم نوين به وجود آمده است، لكن بررسي‌هاي تاريخي حاكي از آن است كه روش كمّي علم نه در بحبوحه ظهور علم نوين در انقلاب علمي، بلكه در منازعات الهياتي قرون وسطاي متأخر متولد شد. اين نكته از جهت روشن كردن رابطه‌اي كه علم و دين در طول تاريخ مغرب‌زمين داشته‌اند حائز اهميت است. شواهدي حاكي از آن است كه متألهان مسيحي، با انگيزه‌هاي الهياتي، مسائلي را مطرح كردند كه بستر مناسبي را براي پيدايش تجربه‌گرايي به وجود آورد. در نوشتار حاضر عوامل پيدايش روش كمّي را در قرون وسطاي متأخر و در ميان متألهان مسيحي مورد بررسي قرار خواهيم داد. از خلال اين بررسي آشكار خواهد شد كه در اين عصر سه عامل مهم كه با انگيزه‌هاي الهياتي همراه بودند در به وجود آمدن روش كمّي موثر واقع شدند: توجه به نورشناسي با انگيزه‌هاي الهياتي، افلاطون‌گرايي در الهيات، و وجود انگيزۀ الهياتي در استفاده از رياضيات. در ضمنِ اين تحليل، رابطۀ تجربه‌گرايي و الهيات مسيحي در قرون وسطاي متأخر روشن خواهد شد.