مناسب ترين نوع، مكان و ارتفاع تله هاي فروموني بيد گوجه فرنگي Tuta absoluta و تعيين تعداد نسل هاي آن با روش روز- درجه

The most suitable type, height and location of Tuta absoluta pheromone traps and determination of its generations by degree day method

بيد گوجه فرنگي آفت جديدي است كه در سال هاي اخير با ورود به كشور در مدت كوتاه و پراكنش وسيع و سريع در مناطق مختلف گوجه كاري، به يكي از مهم ترين عوامل خسارتزاي اين محصول به ويژه در مزارع فضاي آزاد تبديل شد. شناخت دوره فعاليت و خسارت بيد گوجه فرنگي در مزارع و نيز مطلوب ترين نوع و شيوه كاربرد تله هاي فروموني به عنوان ابزار پايش و رديابي آن به منظور اخذ تصميمات مديريتي بسيار ضروري بوده و هدف اين مطالعه است. بر اين اساس در اين تحقيق ابتدا موثرترين نوع و ارتفاع نصب تله هاي فروموني به صورت آزمايش فاكتوريل تعيين و سپس بهترين مكان نصب تله مشخص شد. فاكتور اول نوع تله شامل تله فروموني دلتا، تله فروموني تشتي و تله نوري – فروموني و فاكتور دوم ارتفاع نصب تله ها، شامل ارتفاع سطح زمين، 50 سانتي متر و 2 متر بالاتر از سطح زمين بودند. هر دو آزمايش در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 4 تكرار كه در شهرستان جيرفت انجام شد. در بخش ديگر، در يك مزرعه گوجه فرنگي در شهرستان قزوين تعداد نسل هاي حشره و دوره فعاليت آن بر اساس روش محاسبه روز درجه با نصب دستگاه ثبت كننده اطلاعات هواشناسي و نيز يك تله فروموني دلتا، تعيين شد. نتايج نشان داد كه تله فروموني دلتا در ارتفاع 50 سانتي متر از سطح زمين و 20 متر دورتر از حاشيه مزرعه بالاترين كارايي را داشته است. همچنين مشخص شد اين حشره از اواسط فصل زراعي در مزرعه ظاهر شده و جمعيت آن به تدريج افزايش يافته و در سال 4 نسل ايجاد نمود.

Tuta absoluta is a new pest which after its entry to the country and fast and wide distribution became one of the most damaging agents of tomato especially in open fields. Finding its activity period in the field and the most suitable types and ways for the use of pheromone traps as a monitoring tool, are necessary to make management decisions. So, in this study, at first the most effective type and height of pheromone trap in a factorial experiment and then the best location in the field, were determined. First factor was the trap types which were delta, water pan and ferolite. Second factor was trap height and included ground, 50 cm and 2m up the ground. Both experiments were done in randomized block designs with 4 replicates in a tomato field in Jiroft. In another experiment and in a tomato field in Qazvin, the leaf miner´s generations and its activity period were determined by the method of degree day using a Testo set and a delta pheromone trap. Results showed that the delta pheromone trap on 50 cm up to the ground and 20m far from the field margin had the highest effectiveness. Also it was revealed that T. absoluta emerged in the middle of growing season and its population density increased gradually and it had 4 generations in a year.