تعارض نقش زنان در خانه و كار: ماهيت و پيامدها

Role Conflict of Women in Family and at Work: Nature and Consequences

با عنايت به افزايش حضور زنان در بازار اشتغال از يك سو و احتمال تعارض نقش آن‌ها در دو حوزة كيّفيت زندگي خانوادگي و كاري، مطالعة حاضر با هدف بررسي ميزان، ماهيت و شكل اين تعارض و كيّفيت تأثير آن بر كيّفيت زندگي در دو قلمرو خانواده و كار اجرا شد. روش تحقيق پيمايش بود كه در بين 1451 نفر از زنان شهري شاغل (متأهل داراي حداقل يك فرزند) در بخش‌هاي دولتي (1066 نفر) و خصوصي (385 نفر) در 9 استان كشور و با تلفيقي از روش‌هاي خوشه‌اي، طبقه‌بندي متناسب و در دسترس انجام شد. يافته‌ها نشان داد زنان شاغل تعارض كمي را در تمام اَشكال شش‌گانة تعارض و همچنين در مقياس كل تعارض نقش تجربه مي‌كنند و توازن نقش‌ها در آن‌ها بالاست. به هر دليل، تعارض كار-خانواده مبتني بر فشار، زمان و رفتار به ترتيب شايع‌ترين شكل تعارض در نقش‌هاي زنان در خانواده و كار هستند. همچنين، از يك طرف تعارض نقش زنان با هر دو حوزة كيّفيت زندگي خانوادگي و كيّفيت زندگي كاري رابطة منفي دارد و از طرف ديگر تأثير اين تعارض نقش بر كيّفيت زندگي كاري بيشتر از كيّفيت زندگي خانوادگي است. به عبارتي، تعارض نقش زنان، بيشتر روي كيّفيت زندگي كاري آن‌ها تأثير گذاشته است تا كيّفيت زندگي خانوادگي. دلالت يافته‌ها بر آن است كه دربارۀ تداخل نقش‌هاي زنان در خانواده و كار، بيشتر كار موجب اختلال در زندگي آن‌ها مي‌شود تا اينكه زندگي در كار اختلال ايجاد كند و از دلايل اصلي اين تعارض، الگوي سنّتيِ تقسيم كار جنسيّتي و عدم بلوغ سياست خانواده در ايران است.

Considering the increasing presence of women in the job market, on the one hand, and the possibility of their roles conflicting in two areas of family and work life, on the other hand, this study examines the nature, extent and form of this conflict and the quality of its impact on the quality of life in two areas of family and work. The research methodology was surveying with a combination of cluster, stratified and available sampling methods. The sample consisted of 1451 employed urban women (married with at least one child) working for the government (1066 persons) or in the private sectors (385 persons) in 9 provinces in Iran. The findings showed that employed women experience slight conflict in all 6 forms of role conflict and on the total scale of conflict. Moreover, they enjoy a high rate of role balance. Pressure-based, time-related and behavioral conflict seem to be the most prevalent forms of role conflict among employed women, respectively. In addition, on the one hand, the role conflict of women has negative association with both areas of quality of family and work life, and on the other hand, this conflict affects the quality of work life more than the quality of family life. The results imply that the role conflict leads to interference of work in family life rather than family life influencing work life. The main reason for such a conflict might be the traditional pattern of gender division of labor and the immaturity of family policies in country.