تحليل تأثير تغييرات كاربري هاي اراضي بر تحولات هيدروژئومورفولوژيك رود كر

Analysis of land use changes effects on Kor River hydro morphologic changes

در اين تحقيق، نقش مداخلات انساني به خصوص تغييرات كاربري اراضي در وضعيت هيدروژئومورفولوژيكي رودخانه كر (بالادست سد درودزن-استان فارس) مورد بررسي قرار گرفته است. مراحل انجام تحقيق، در چارچوب روش هايي شامل روش هيدرولوژيكي با استفاده از مدل HEC-HMS به منظور بررسي تأثير تغييرات كاربري هاي اراضي بر تغييرات ويژگي هاي سيلاب و روش ارزيابي وضعيت ژئومورفولوژيكي روزگن به منظور بررسي اثر تغييرات كاربري اراضي بر منابع زيست محيطي و تغييرات ژئومورفولوژيكي رودخانه است. نتايج مطالعات هيدرولوژيكي به وسيله مدل HEC-HMS نشان داد كه در بازه زماني مورد مطالعه، تعداد و مقادير دبي پيك افزايش يافته، از طرفي زمان تأخير و زمان تمركز كاهش پيدا كرده است. اين واقعيت از طريق نتايج شبيه سازي براي سال هاي 1372 و 1392 نشان داد كه تغييرات كاربري صورت گرفته سبب افزايش 15 درصدي دبي پيك سيلاب در منطقه شده است و اين يافته ها با نتايج سيلاب هاي مشاهداتي همخواني دارد. نتايج روش ارزيابي وضعيت ژئومورفولوژيكي روزگن نشان داد كه در طي دوره زماني مورد مطالعه، بيشترين تغييرات هيدرومورفولوژيكي در سطح يك و دو روش روزگن مربوط به بازه هاي مكاني شماره يك و دو بوده است و پس از آن، به ترتيب بازه هاي شماره چهار، پنج و سه در اولويت قرار مي گيرند. در تمامي بازه هاي مكاني مورد مطالعه، به علت فرسايش پذيري كرانه ها، تغييرات عرضي و طولي چشم گيري رخ داده است و بيشترين تغييرات به ترتيب مربوط به بازه هاي مكاني دو، يك، سه، چهار و پنج است. تغييرات عرضي به ترتيب به علت تغيير شيب، رژيم هيدرولوژيكي، بار معلق و بار بستر، تعرض به زمين هاي محدوده حريم رودخانه و وجود سد بوده است.

The human interventions role, particularly land use changes, is investigated in this research in Kor River hydromorphologic state (upstream of Dorudzan Dam, Fars). Within the steps of this research, there are discrete methods frameworks such as hydrologic model using HEC-HMS, to investigate the effect of land use changes on flood characteristics and Rosgen geomorphologic evaluation model to investigate the effect of land use changes s on environmental resources and geomorphologic changes of the river. Results of hydrologic studies by HEC-HMS indicated that in the studied time interval, the number and the value of peak discharges are increased and the delay time and concentration time are reduced. Through simulation results for 1993-2013, this indicated that land use changes have increased the amount of flood discharge by 15% in this region and these findings are corresponds with observed floods. The results of Rosgen geomorphologic evaluation model, indicated that during studied time interval, maximum hydromorphologic changes in level 1 and 2 of Rosgen model were related to spatial ranges 1 and 2 and then ranges 4, 5 and 3 followed. In all studied spatial intervals, there are numerous transversal and longitudinal changes due to erodible boundaries and maximum changes are related to 2, 1, 3, 4 and 5 spatial intervals, respectively. The transversal changes were due to slope change, hydrologic regime, suspended and bed load, aggression to riparian lands and constructing dams.