بررسي تأثير ريشه گز در افزايش چسبندگي و مقاومت برشي خاك كناره‌هاي رودخانه كشف‌رود

Evaluation of the effects of Tamarix roots on Kashafroud river banks soil cohesion and shear strength

پوشش گياهي نقش قابل توجهي در كنترل لغزش­‌هاي سطحي خاك از طريق اثرات مكانيكي و هيدرولوژيكي ايفا مي­‌كند. اما با توجه به پيچيدگي تعاملات گياهان در خاك، كمي‌­سازي اثرات مقاومت ريشه­‌ها در خاك به‌عنوان يك چالش باقي‌ مانده است. اين مطالعه، به بررسي و كمي­سازي اثرات حضور ريشه­‌هاي گونه گز در افزايش مقاومت ­برشي خاك كناره‌هاي رودخانه كشف‌رود در استان خراسان رضوي مي­پردازد. به اين منظور، بعد از بازديدهاي ميداني از منطقه، تعداد 18 نمونه دست ‌نخورده خاك حاوي ريشه‌هاي درختچه گز و سه نمونه خاك بدون ريشه به‌وسيله قالب‌هاي 10×10 سانتي‌متري از عرصه برداشت شد. اين نمونه­ها به آزمايشگاه منتقل و آزمايش برش مستقيم بر روي آن­ها انجام شد و با رسم پوش گسيختگي موهر-كولمب، مقاومت برشي خاك مسلح شده با ريشه به‌دست آمد و با نمونه­‌هاي بدون ريشه مقايسه شد. نتايج حاكي از آن است كه حضور ريشه­‌ها در خاك باعث افزايش چسبندگي و مقاومت برشي خاك به‌ترتيب تا 216.6 و 41.64 درصد مي‌شود. همچنين، نتايج نشان مي­دهد كه با افزايش شاخص­‌هاي تراكم پوشش‌­هاي گياهي RAR و RDR چسبندگي و در نتيجه مقاومت برشي خاك نيز افزايش م­ي‌يابد. بديهي است اين افزايش مقاومت برشي خاك باعث پايداري طبيعي كناره‌هاي رودخانه در مقابل فرسايش و تخريب مي‌شود.

Vegetation has a fundamental role in controlling surface landslides by its mechanical and hydrological effects. However, due to the complexity of vegetation-soil interactions, quantification of the effects of roots on soil remains as a challenge. This study tries to evaluate and quantify the effects of Tamarix roots in increasing the soil shear strength of Kashafroud banks in Khorasane_Razavi Province, Iran. After field observations, a number of 18 samples of soil containing Tamarix hispida roots and also three samples of soil without any root with the sizes of 10×10 cm were collected from the research area and transported to the laboratory. Direct shear test was carried out for the samples and by drawing Mohr-Coulomb failure envelope, the shear strength of soil reinforced by the roots was obtained and compared to those of the soil samples without any roots. Results showed that roots increase the soil cohesion and shear strength by 216.6 and 41.64 percent, respectively. Results also indicated that by increasing the vegetation indices of RAR and RDR, soil cohesion and as a result, shear strength is increased. Of course, this shear strength increase will support natural stability of river banks against erosion and destruction.