«عشق خريدني»: بازتاب نقش و هويت همسري در مصرف تظاهري مديريت بدن زنان

Purchasable Love”: Reflection of spousal role and identity in women’s conspicuous consumption for body management

امروزه انتخاب‌هاي مصرفي براي مديريت بدن به‌ويژه در بين زنان ، دلالت‌هاي نمادين متنوعي يافته و عرصه‌اي براي ابراز هويت و معناسازي اجتماعي گرديده است. هم دربافت‌هاي كلان‌شهري كه ركن آن گمنامي و روابط زودگذر است، «بدن» از مهم‌ترين حامل‌هاي هويت است و هم در بافت‌هاي اجتماعي كه درآنها پيوندها و انتساب‌هاي خانوادگي اهميت ويژه دارند. چنانكه در جامعه ايران بخش مهمي از مصارف تظاهري در چارچوب مناسبات خانوادگي و خويشاوندي ظهور پيدا مي‌كند. هدف پژوهش حاضر اين است كه نشان دهد زنان ايراني متأهل ساكن يك كلان‌شهر، در مواجهه با نقش و هويت همسري خود، از خلال مصارف تظاهري مديريت بدن چه تجربه‌ي زيسته‌اي را روايت و چه معاني‌اي ادراك و مبادله مي‌كنند. پژوهش با رويكرد كيفي انجام شده كه طي آن 38 مصاحبه عميق با زنان ساكن مشهد در سال‌هاي 94 و 95 صورت گرفته است. متن مكتوب مصاحبه‌ها به روش تحليل تماتيك تحليل شده است. در نهايت سه معناي اساسي در مصرف تظاهري زنان در نقش همسري حاصل شده است: تسري منزلت‌، كالانَمايي عشق،‌ خود ابرازي مناسكي. به مدد مصرف تظاهري، منزلت بين زنان و همسران و حتي خانواده همسرانشان و نيز ساير خويشاوندان تسري مي‌يابد. مصرف تظاهري همچنين محمل نمايش مطلوبيت و محبوبيت زن در نقش خانوادگي خود است. مناسك و روابط ازدواجي نيز فرصتي مهم است كه زنان همزمان خودابرازي و الزام را در قالب مصرف تظاهري در چارچوب امكان‌هاي آن تجربه مي‌كنند. يافته‌هاي اين پژوهش دلالت‌هاي تازه‌اي درباره‌ي تعامل بستر اقتصادي- اجتماعي ايراني معاصر و معاني رفتارهاي مصرفي زنان در بستر مورد مطالعه دارد.

Nowadays consumption choices for body management, especially among women, have several symbolic implications and are a sphere for self-expression and social meaning making. Both in metropolitan contexts where anonymity and ephemeral relations are key characteristics, and in social contexts in which kinship connections and origins are crucial, “body” is the main vehicle for identity. It seems that a main part of conspicuous consumption appears in family and kinship interactions in Iran. The aim of this research is to explore what Iranian married women living in a metropolis, in their spousal role and identity, experience through conspicuous consumption in body management and what meanings they construct and exchange. The qualitative research approach was employed and 38 women living in Mashhad were interviewed in the years 2015-2016. Interviews were transcribed and thematic analysis were conducted. Finally, three main concepts appeared: Transmission of status, commodification of love, and ritualistic self-expression. Transmission of status implies that status is transmitted through women, husbands, husbands’ family members and other kinships. Commodification of love means women’s conspicuous consumption is the vehicle of their desirability and lovability in their familial role. Ritualistic self-expression indicates that kinship rituals and conjugal relationships are the main opportunities for women to simultaneously experience self-expression and constraint in conspicuous consumption’s framework of possibilities. Findings of this study present new implications for the interactions between the socio-economic context of modern Iran and the meanings of women’s consumption behavior in the studied context.