كليدواژه :
سيليس , عملكرد ريشه , عملكرد شكر خالص , محلول پاشي برگي , نيتروژن مضره
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: سيليس دومين عنصر در پوسته زمين است كه مي‌تواند نقش مهمي در كاهش اثرات تنش‌هاي زيستي و غيرزيستي روي گياهان داشته باشد. اين عنصر باعث افزايش مقاومت گياه به آفات و بيماري‌ها، مقاومت به ورس، افزايش جذب عناصر غذايي (خصوصا نيتروژن و فسفر) و كاهش تلفات آب مي‌شود. كاربرد سيليس بعنوان كود يك ايده نوين در كشاورزي است. بر اساس گزارش محققان، كاربرد سيليس باعث افزايش عملكرد ريشه، درصد قند ناخالص و عملكرد شكر خالص در چغندر قند شده است. در ايران، راه كارهاي افزايش توليد چغندرقند بيشتر متكي بر استفاده از كودهاي شيميايي است كه اثرات جانبي زيادي بر محيط زيست و انسان دارد. لذا اين آزمايش با هدف بررسي اثر غلظت‌هاي مختلف كود سيليس بر صفات كمي و كيفي دو رقم چغندرقند انجام شد.
مواد و روش‌ها: اين پژوهش در سال 1396 در استان خراسان رضوي، شهرستان تربت حيدريه انجام شد. آزمايش به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا شد. فاكتورهاي آزمايشي شامل دو رقم چغندرقند ايزابلا و افسوس و محلول‌پاشي سيليس شامل غلظت‌هاي صفر، 0/3، 0/5، 0/7، 1/0، 1/2 و 1/5 ليتر در هكتار بود. محلول‌پاشي در پنج مرحله و از 6 برگي چغندرقند آغاز و هر دو هفته يك‌بار تكرار شد.
يافته‌ها: نتايج نشان داد كه اثر اصلي سيليس و رقم بر تمام صفات اندازه‌گيري شده به جز راندمان استحصال شكر معني‌دار بود (0/05≤P). اما اثر متقابل سيليس در رقم براي هيچ كدام از صفات معني‌دار نشد. رقم افسوس در صفات عملكرد ريشه، درصد قند ناخالص، درصد قند ملاس، درصد قند قابل استحصال و عملكرد شكر خالص، برتري معني‌داري نسبت به رقم ايزابلا داشت. همچنين از نظر ميزان ناخالصي‌ها، اين رقم ميزان سديم كمتر و نيتروژن و پتاسيم بيشتري در مقايسه با رقم ايزابلا داشت (0/05≤P). با افزايش غلظت سيليس عملكرد ريشه، درصد قند ناخالص، درصد قند قابل استحصال و عملكرد شكر خالص افزايش نشان داده و ميزان سديم، پتاسيم و نيتروژن مضره در خمير ريشه كاهش يافت (0/05≤P). عملكرد ريشه و عملكرد شكر خالص در تيمار 1/5 ليتر در هكتار سيليس به ترتيب 22/6 و 39/22 درصد نسبت به شاهد افزايش داشت. در اين تيمار، عملكرد ريشه و عملكرد شكر خالص در رقم افسوس به ترتيب 89/45 و 17/5 تن بر هكتار و در رقم ايزابلا به ترتيب 77/65 و 14/5 تن بر هكتار بود. با توجه به اينكه عملكرد شكر خالص حاصلضرب عملكرد ريشه در عيار خالص (مقدار شكر سفيد) است، مهمترين فاكتور از ديدگاه كارخانجات قند محسوب مي-شود.
نتيجه گيري: به نظر مي‌رسد بهترين تيمار براي بهبود صفات كمي و كيفي چغندرقند، غلظت 1/5 ليتر در هكتار سيليس (كراپسيل) بعد از پنج مرحله محلول‌پاشي (از مرحله 6 برگي، هر دو هفته يك‌بار) در شرايط پژوهش حاضر بود.
چكيده لاتين :
Background and Objectives: Silicon is the second element in the earth's crust, which can play an important role in reducing the effects of biotic and abiotic stresses on plants. This element increases plant resistance to pests, diseases and lodging, increases the absorption of nutrients (especially N and P) and reduces water losses. Application of silicon as a fertilizer is a modern idea in Agriculture. According to researchers, the use of silicon has increased root yield, Gross sugar percent and white sugar yield in sugar beet. The approaches to increase sugar beet production in Iran are based more on the use of chemical fertilizers, which has a large side effect on the environment and humans. Therefore, this experiment was conducted with the aim of investigating the effect of different concentrations of silicon fertilizer on quantitative and qualitative traits of two sugar beet varieties.
Material and Methods: The research was carried out in Torbat Heydarieh city, Khorasan Razavi in 2017. The study was done as factorial experiment based on randomized block design with three replications. The experimental factors were two sugar beet varieties (Isabella and Efesos) and silicon concentrations as 0, 0.3, 0.5, 0.7, 1.0, 1.2 and 1.5 lit/ha. Foliar application was carried out at stage of 6 leaves and repeated 5 times every 2 weeks.
Results: The results showed that the main effects of silicon and variety were significant (P≤0.01) for all measured traits except for sugar yield efficiency. However, the interaction of silicon and variety was not significant for any trait. Efesos variety had a significant superiority to Isabella variety in terms of root yield, gross sugar percent; molasses sugar percent, white sugar content and white sugar yield. Also, in terms of impurities, this variety had lower Na and higher K and N content compared with Isabella variety (P≤0.05). With increasing of silicon concentration, root yield, gross sugar percent, white Sugar content and white sugar yield increased, and the amount of harmful Na, K and N decreased in the root pulp (P≤0.05). The root yield and white sugar yield were increased in treatment of 1.5 lit/ha silicon by 22.6 and 39.22 percent, respectively. In this treatment, root yield and white sugar yield was 89.45 and 17.5 ton/ha in Efesos variety and 77.65 and 14.5 ton/ha in Isabella variety, respectively. The importance of white sugar yield is because the profit of the factories is ultimately calculated on the basis of this parameter.
Conclusion: It seems that application of 1.5 lit/ha silicon (CROPSIL) after five stages of foliar spraying (from 6-leaf stage, once every two weeks), was the best treatment for improvement the qualitative and quantitative traits of sugar beet, in the present research conditions.
Keywords: silicon, white sugar yield, root yield, harmful nitrogen, foliar application.
