چكيده فارسي :
سابقه و هدف: سيبزميني (Solanum tuberosum L.) مهمترين گياه مغذي و چهارمين محصول عمدة دنيا به شمار مي‌رود. عوامل متعددي تكثير اين گياه از طريق كشت بافت را تحت تاثير قرار مي‌دهند كه از جمله مي‌توان به تركيب و مقدار نمك‌هاي محيط كشت اشاره كرد. در پژوهش حاضر اثر افزايش نمك هاي ماكرو در محيط كشت بر ريزازديادي و ريزغده‌زايي گياه سيبزميني، با استفاده از سه رقم اگريا، ساوالان و مارفونا با استفاده از محيط كشت پايه MS بررسي شده است.
مواد و روش‌ها: در اين مطالعه اثرات نمك‌هاي كلريد كلسيم (CaCl2)، مونوفسفات پتاسيم (KH2PO4) و سولفات منيزيم (MgSO4) با غلظت‌هاي 1/25، 1/5 و 1/75 برابر غلظت استاندارد آنها در محيط كشت پايه MS (شاهد)، مورد بررسي قرار گرفتند. بررسي اثر افزايش غلظت هركدام از اين نمك‌ها به‌صورت يك آزمايش مستقل و در قالب طرح كاملاً تصادفي با ده تكرار انجام شد. بعد از 30 روز، صفات مختلفي شامل متوسط طول نوساقه در هر گياهچه، ميانگين طول ريشه در هر گياهچه، تعداد ريشه در هر گياهچه، تعداد و اندازه برگ در هر گياهچه بررسي شدند. سپس، گياهان نسبت به شرايط برون شيشه‌ا‌ي سازگار شده و جهت غده‌زايي در مزرعه در شهرستان دماوند كشت شدند و صفات ميانگين وزن غده در هر گياهچه و تعداد غده در هر گياهچه اندازه‌گيري شدند.
يافته‌ها: بطوركلي نتايج آزمايش بررسي افزايش نمك كلريد كلسيم در محيط كشت نشان داد كه اضافه كردن غلظت اين نمك در محيط كشت برخي از صفات مورد مطالعه از جمله طول نوساقه در هر گياهچه و ميانگين طول ريشه در هر گياهچه را افزايش داده است. نتايج بررسي اثر افزايش مونوفسفات پتاسيم در محيط كشت نيز نشان داد كه با استفاده از غلظت‌هاي بيشتر نمك در محيط كشت اكثر صفات مورد مطالعه بطور معني‌داري بهتر بوده است. همچنين استفاده از غلظت‌هاي بالاي سولفات منيزيم در در محيط كشت به طور معني‌داري باعث بهتر شدن بيشتر صفات مورد مطالعه شده است.
نتيجه‌گيري: نتايج نشان داد كه افزايش غلظت هركدام از اين نمك‌ها به تنهايي در محيط كشت، بطور معني‌داري باعث افزايش تعداد گره، طول ساقه، تعداد ريشه، طول ريشه و اندازه برگ در مقايسه با شاهد شده است كه نهايتاً منجر به افزايش ميزان تكثير و صرفه‌جويي در نيروي كار و مدت زمان لازم شده است. همچنين افزايش تعداد ريشه در هر گياهچه باعث شد تا تعداد كمتري گياه در مرحله سازگار كردن حذف شوند. با اين‌حال در اكثر موارد افزايش غلظت نمك‌هاي پر مصرف تغييري در تعداد ريزغده و وزن آنها نداشت.
چكيده لاتين :
Background and objectives: Potato (Solanum tuberosum L.) is the most important food plant and the fourth most important crop in the world. Potato micropropagation can be affected by some factors including the composition and amount of salt of ulture medium c. In this study, the effect of increasing in macro element including CaCl2, MgSO4 and KH2PO4 in culture medium on micropropagation and tuberization of potato using three Agria, savalan and Marfona cultivars in MS medium were examined.
Materials and methods: To investigate the effect of different concentration of CaCl2, MgSO4 and KH2PO4 on plantlet growth, three separate experiments were performed with four levels (1, 1.25, 1.5 and 1.75 times as much of base MS medium). Each experiment was performed according to the a completely randomized design (RCD) layout with ten replication. After 30 days, the different traits were measured including shoot length per plantlet, mean of root length per plantlet, number of roots per plantlet, leaf size per plantlet, number of nodes per plantlet and mean of minituber weight per plantlet. Then the regenerated plants were acclimatized and cultured in the field conditions in Damavand city for minituber production and the end of growing season number of minitubers per plant and mean of minituber weight per plant were measured.
Results: The results of increasing CaCl2 in culture medium indicated that the increasing this salt in medium some traits including shoot length per plantlet and mean of root length per plantlet was improved. The result of the effect of KH2PO4 in medium culture indicated that by using most of the salt concentrations in the culture medium, most of the studied traits were significantly better. Also, the use of high concentrations of MgSO4 in the culture medium significantly improved the studied traits.
Conclusion: In general results indicated that the increased of this concentration in macro element in medium culture have significantly increased mean of root length per plantlet, number of roots per plantlet, shoot length per plantlet, number of shoots and number of nodes per plantlet in contrast with control which leads to increased micropropagation rates and save on labor and time. The increased of mean of root length per plantlet and number of roots per plantlet led to fewer plants adapted to be removed. However, in most cases increasing in concentration of macro element in culture medium did not improve number of minitubers per plant and mean of minituber weight per plant.
