پديد آورندگان :
نصرآبادي، حسين دانشگاه آزاد اسلامي واحد سبزوار - گروه زراعت و اصلاح نباتات , آرمين، محمد دانشگاه آزاد اسلامي واحد سبزوار - گروه زراعت و اصلاح نباتات , مروي، حميد دانشگاه آزاد اسلامي واحد سبزوار - گروه زراعت و اصلاح نباتات
كليدواژه :
تداخل , رقابت , روش كاشت , زيره سبز , كاهش عملكرد
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: زيره سبز يكي از مهم‌ترين گياهان دارويي است كه به دليل خصوصيات خاص خود و داشتن سطح زير كشت 18 هزار هكتار، رتبه نخست سطح زير كشت را در بين گياهان دارويي در كشور به خود اختصاص داده است و استان خراسان رضوي به عنوان يكي از مهم‌ترين توليدكنندگان اين گياه دارويي محسوب مي‌شود. ساليانه در 8100 هكتار از اراضي استان خراسان زيره سبز به صورت آبي و در 4000 هكتار به صورت ديم كشت مي‌شود. يكي از مشكلات اصلي توليد اين گياه دارويي ارزشمند قابليت رقابتي كم اين گياه با علف‌هاي هرز مي‌باشد به نحوي كه رقابت علف‌هاي هرز مي‌تواند تا حدود 92 درصد سبب كاهش عملكرد دانه شود.
مواد و روش‌ها: به منظور بررسي طول دوره تداخل علف‌هاي هرز بر عملكرد و اجزاي عملكرد زيره سبز در شرايط ديم و آبي، آزمايشي به صورت كرت‌هاي خرد شده، در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 1394-1393، در شهرستان سبزوار انجام شد. روش كشت (ديم و آبي) به عنوان فاكتور اصلي و طول دوره‌ي تداخل علف‌هاي هرز (0، 15، 30، 45، 60 و 75 روز بعد از سبز شدن (عدم كنترل)) به عنوان فاكتور فرعي بودند. در شرايط آبي، 4 مرحله آبياري در زمان كاشت، شاخه دهي، گلدهي و دانه‌بندي انجام شد در حاليكه در شرايط ديم فقط در زمان كشت يك‌بار آبياري انجام شد. ساير عمليات زراعي در هر دو روش كشت مشابه بود. از معادله لجستيك سه پارامتره براي تعيين زمان آغاز شروع كاهش عملكرد بر اساس طول دوره تداخل علف‌هاي هرز استفاده شد.
يافته‌ها: نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه كشت فارياب داراي وزن خشك علف هرز، تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر، عملكرد بيولوژيكي و عملكرد اقتصادي بيشتري نسبت به كشت ديم بود كه از نظر آماري اختلاف معني‌داري با روش كشت ديم داشت؛ در حالي كه تراكم علف هرز و تعداد شاخه جانبي تحت تأثير روش كشت قرار نگرفت. كشت آبي در مقايسه با كشت ديم 1/92 درصد تراكم و 26/02 درصد زيست توده علف هرز بيشتري توليد كرد. در كشت به صورت آبي، زيره سبز از ارتفاع، تعداد شاخه جانبي، تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر، عملكرد بيولوژيكي و عملكرد اقتصادي بيشتري نسبت به كشت ديم برخوردار بود. افزايش طول دوره‌ي تداخل علف‌هاي هرز سبب كاهش 24/28 درصدي ارتفاع، 33/37 درصدي تعداد شاخه جانبي، 30/89 درصدي در تعداد چتر در بوته، 43/88 درصدي تعداد دانه در چتر، 45/25 درصدي عملكرد بيولوژيك و 44/81 درصدي عملكرد اقتصادي شد. در هر دو نظام كشت ديم و آبي افزايش طول دوره تداخل سبب كاهش عملكرد و اجزاي عملكرد زيره سبز شد كه ميزان اين كاهش در شرايط ديم بيشتر بود. بررسي ضرايب تابع رگرسيون لجستيك نشان داد كه در شرايط كشت ديم شروع كاهش عملكرد زودتر حادث شد (23/15 روز بعد از سبز شدن) در حالي كه شروع كاهش عملكرد در كشت آبي تا روز 28 بعد از سبز شدن به تعويق افتاد. زمان بحراني كنترل علف‌هاي هرز در دو شرايط ديم و آبي به ترتيب 14 و 16 روز بعد از سبز شدن براي 5 درصد كاهش عملكرد و 18 و 25 روز بعد از سبز شدن براي 10 درصد كاهش عملكرد به دست آمد.
نتيجه‌گيري: در مجموع نتايج آزمايش نشان داد كه در هر دو روش كشت، تداخل علف‌هاي هرز سبب كاهش عملكرد اقتصادي شد. با اين وجود در شرايط كشت ديم تداخل تا 23 روز بعد از سبز شدن و در شرايط آبي تا 28 بعد از سبز شدن كاهش قابل ملاحظه‌اي را در عملكرد اقتصادي موجب نشد.
چكيده لاتين :
Background and objectives
Cumin is one of the most important medicinal plants, due to its specific characteristics and its cultivation area of 18,000 hectares, it has the first rank among cultivated medicinal plants in the country. Khorasan Razavi is one of the most important producers of this crop. Annually. Cumin cultivated on 8100 ha as irrigated and on 4000 ha as rainfed. One of the main problems of producing this valuable herb is the less competitive ability with weeds, so that weed competition can reduce the grain yield by up to 92%.
Materials and methods:
To investigate the effect of weed interference duration on yield and yield components of Cumin (Cuminum cyminum L.) in irrigated and rainfed condition, a field experiment was conducted in Sabzevar in 2013-2014. Experiment was conducted as split plot in a randomized complete block design with three replications. Experimental factors were cultivation method (irrigated and rainfed) as the main plots and duration of weed interference (0, 15, 30, 45, 60 and 75 (weedy) days after emergence)) as sub plots. In irrigated conditions, four irrigation stages were carried out during planting, branching, flowering and seeding, while in rainfed conditions only one irrigation time was carried out at planting. Other agricultural operations were similar in both conditions. A three parameter logistic equation was used to determine the beginning of the onset of reduced yield based on the duration of the weed interference period.
Results:
The results of analysis of variance showed that irrigated cultivation had more weed dry weights, number of umbrellas per plant, number of seeds per umbrella, biological yield and economic yield than rain-fed, which had a significant difference with rainfed cultivation method, while weed density and number of lateral branches were not affected by cultivation method. Means comparison showed that irrigated condition had 1.92% and 26.22% more weed density and weed dry matter compared with rainfed condition, respectively. In irrigated condition, Cumin had more plant height, number of branches, number of umbels per plant, number of seeds per umbels, biological and economic yield than rainfed condition. Increasing of interference duration was decreased plant height (24.28%), lateral branches (33.37%), the number of umbels per plant (30.99%), the number of seeds per umbels (43.88%), biological yield (45.25%) and economic yield (44.81). In both irrigated and rainfed condition. Increasing of weed interference was decrease yield and yield components of cumin which decline was higher in rainfed conditions. Fitted logistic regression function coefficients showed that the onset of yield loss was earlier (23.15 days after emergence) in rainfed condition while in irrigated condition the onset of yield loss was postpone to 28 days after emergence. The critical timing of weed removal to prevent 5% grain yield loss was 14 and 16 days after emergence and 10% grain yield loss was 18 and 25 in irrigated and rainfed condition, respectively.
