بررسي تغييرات پوشش‌گياهي در كانون‌هاي داخلي و خارجي ريزگردها با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي MODIS (مطالعه موردي: استان كرمانشاه)

Investigating the Vegetation Changes in the Internal and External Dust Storm Sources using MODIS Satellite Imagery (Case Study: Kermanshah Province)

پوشش ­گياهي يكي از مهم­ترين مؤلفه ­هاي بوم­ سازگان مي­ باشد كه نقش مهمي در حفاظت خاك و جلوگيري از بلند شدن ذرات آن دارد. لذا پايش و بررسي تغييرات آن در برنامه­ ريزي به ­منظور كنترل و مهار پديده ريزگردها مؤثر است. هدف از تحقيق حاضر بررسي تغييرات پوشش ­گياهي در كانون­ هاي داخلي و خارجي ريزگردهاي استان كرمانشاه و همچنين نواحي گسترش ريزگردها مي ­باشد. بدين منظور ابتدا داده­ هاي ميزان ديد افقي در ساعات مختلف شبانه­ روز در دوره آماري (2015-2005) از اداره كل هواشناسي استان كرمانشاه اخذ شد و سال­هاي 2008 و 2009 و همچنين ماه­ هاي ارديبهشت، خرداد و تير به­ دليل داشتن بيشترين فراواني وقوع روزهاي همراه با ريزگردها مبناي مطالعه قرار گرفت. در مرحله بعد مهم­ترين رخدادهاي همراه با ريزگردها در سال­ ها و ماه­ هاي مبنا براساس دو معيار كمترين ديد افقي و بيشترين تداوم زماني انتخاب شد و تصوير ماهواره ­اي موديس (MOD02) براي آنها اخذ شد. به ­منظور آشكارسازي ريزگردها از روش اختلاف دماي درخشندگي باندهاي حرارتي استفاده شد. سپس تغييرات پوشش­گياهي با استفاده از محصول MOD09 Q1 سنجنده موديس و شاخص NDVI در بازه­ هاي زماني سه ساله و در كلاسه­ هاي پوششي خوب، متوسط و ضعيف بررسي شد. نتايج اين مطالعه نشان داد كه در سال 2006 مساحت كلاسه پوشش ­گياهي خوب در كانون ­هاي خارجي و داخلي به ­ترتيب 1/8% و 28/25% بوده اما در سال 2015 مساحت اين كلاسه در هر دو نوع كانون خارجي (0/87%) و داخلي (18/62%) كاهش يافته است. به­ طوركلي با توجه به نقش ارزنده پوشش ­گياهي در حفاظت خاك مي­توان با حفظ، احياء و گسترش آن به­ ويژه در مناطقي كه مطابق با نتايج اين پژوهش دچار كاهش سطح شده گامي مؤثر در جهت كنترل و مهار پديده ريزگردها برداشت.

Vegetation is one of the most important components of ecosystem, which plays an important role in protecting soil and preventing its rise. So, monitoring and evaluating its changes in planning to control the dust storm is effective. The purpose of this study was to investigate the changes of vegetation in the internal and external dust storm sources of Kermanshah province and dust extension areas. For this purpose, horizontal visibility data were obtained from the meteorological administration of Kermanshah in the statistical period 2005 to 2015. In 2008 and 2009, as well as in the months of May, June and July, due to the most frequent occurrence of days with dust were the basis of study. In the next step, the most important events of dust in the years and months were selected based on two criteria of minimum horizontal visibility and maximum duration of continuity and the MODIS satellite image (MOD02) was obtained for them. The BTD method was used to detect dust storm. Then vegetation changes were evaluated using MOD09 Q1 MODIS and NDVI index in three year intervals and in good, moderate and poor vegetation categories. The results of this study showed that in 2006 the area of good vegetation class in the external and internal dust storm sources was 1.8% and 28.25%, respectively, but in 2015 the area of this class decreased in both external (0.87%) and internal (18.62%). In general, considering the important role of vegetation in soil conservation, it can be taken with the conservation, regeneration and extension of the vegetation, especially in areas where the results of this research have been reduced, have taken an effective step in controlling the dust storm.