بررسي تحمل لاين‌هاي پيشرفته گندم دوروم (Triticum turgidum L. Subsp. durumDesf) تحت شرايط تنش آلومينيوم

Investigation of Durum wheat (Triticum turgidum L. subsp. durum Desf) Lines for Tolerance to Aluminum Stress Condition

آلومينيوم يكي از فراوان­ترين عناصر موجود در خاك است كه در خاك­هايي با اسيديته بالا به شكل انحلال­ پذير Al+3 در آمده، از طريق ريشه جذب شده و به ­اين ترتيب بر رشد گياهان اثر مي­گذارد. ارزيابي تحمل گياهان به تنش­هاي زيست محيطي به ­ويژه در خلال مرحله جوانه­زني و رشد گياهچه عامل مهمي در انتخاب آن­ها براي كشت در شرايط مختلف مي­باشد. به­ منظور بررسي تنوع ژنتيكي 83 لاين پيشرفته گندم دوروم تحت سميت آلومينيوم در مرحله گياهچه در شرايط آزمايشگاهي، آزمايشي به­ صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه كاملا تصادفي با دو تكرار انجام شد. سطوح تنش شامل شاهد و غلظت 5/2 ميلي­ مولار آلومينيوم و صفات اندازه­گيري شده شامل تعداد ريشه­ چه، وزن تر ريشه ­چه و ساقه­ چه، طول ريشه­ چه و ساقه ­چه، وزن خشك ريشه­ چه و ساقه­ چه و نسبت طول ريشه­ چه به ساقه ­چه بودند. نتايج حاصل نشان داد كه تنش بر تمامي صفات تاثير معني ­دار داشت. هم­چنين، بين لاين­ هاي گندم دوروم از لحاظ تمامي صفات اختلاف معني­ دار مشاهده شد. برهم­كنش رقم در تنش در همه صفات معني­ دار بود. ارزيابي لاين­هاي برتر بر اساس شاخص انتخاب ژنوتيپ ايده­آل (SIIG) انجام شد. لاين­هاي 35، 58، 72، 75، 76، 77، 82 و 83 با داشتن بالاترين شاخص SIIG متحمل به تنش آلومينيوم و لاين­ هاي 11، 16، 21، 25، 26، 65، 66، 68 و 73 با داشتن پايين­ترين مقدار اين شاخص حساس به تنش آلومينيوم بودند. نتايج حاصل از رتبه­ بندي بر مبناي شاخص فوق با نتايج حاصل از تجزيه خوشه­ اي بر مبناي شاخص Ti انطباق زياديي داشت.

Aluminum is one of the most abundant elements in soil that become soluble form as Al+3 in high acidic soils, absorbed through the roots and affect on plants growth. Evaluating plant tolerance to environmental stresses in seedling stage is an important factor for selecting plant to cultivate in different conditions. In order to evaluate tolerance of 83 durum wheat advanced line at aluminum toxicity conditions in seedling stage, a factorial experiment based on Completely Randomized Design with two replications was performed. Stress levels were control and 2.5 mM Al3+ and studied traits were number of roots, root and shoot fresh weight, root and shoot length, root and shoot dry weight and root and shoot ratio. Results showed that stress levels had significant effects on all studied traits. Also, between durum wheat lines had significant difference and interaction of lines and stress levels were significant for all studied traits. The lines were evaluated using SIIG index. The 35, 58, 72, 75, 76, 77, 82 and 83 lines with higher SIIG index were tolerant to aluminum stress and the 11, 16, 21, 25, 26, 65, 66, 68 and 73 lines with lower SIIG index were suseptable to aluminum stress. Results of lines ranking based on SIIG index had full compliance with results of cluster analysis based on Ti idices.