حكيم سبزواري و ساز و ارسازي ديدگاه سهروردي و صدرالمتألهين در مسأله إبصار

صدرالمتألهين كه در ابصار، به نظريه خلق و انشاي صور محسوس توسط نفس عقيده دارد، نظرية علم حضوري اشراقي ابصار اثر شيخ اشراق، را نپذيرفته و اشكالاتي بر آن وارد كرده است. سبزواري در دفاع از نظريه شيخ اشراق، علاوه بر پاسخگويي به نقدهاي صدرالمتألهين، در توجيه اين نظريه و سازوار ساختن آن با مباني حكمت متعاليه كوشيده است. اين مقاله به گزارش و نقد و بررسي اين كوشش سبزواري كه در واقع نوعي نوآوري در سازوارسازي در آن ديدگاه است، اختصاص دارد. حاصل آنكه دو گونه توجيه از سخنان وي مي توان داشت كه البته با اشكالاتي از جمله ناسازگاري با نظام حكمت اشراقي، روبه روست، اما نظريه اي را كه در تبيين كيفيت إبصار در مورد نفوس كامل از توجيه دوم وي به دست مي آيد مي توان نظريه اي جديد در سير تطور نظرية إبصار دانست كه مبتني بر مباني حكمت متعاليه نيز هست.