پديد آورندگان :
پورغلام آميجي، مسعود دانشگاه تهران - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي - دانشكده مهندسي و فناوري كشاورزي - گروه مهندسي آبياري و آباداني، كرج , لياقت، عبدالمجيد دانشگاه تهران - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي - دانشكده مهندسي و فناوري كشاورزي - گروه مهندسي آبياري و آباداني، كرج , نازي قمشلو، آرزو دانشگاه تهران - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي - دانشكده مهندسي و فناوري كشاورزي - گروه مهندسي آبياري و آباداني، كرج , خوش روش، مجتبي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري - گروه مهندسي آب
كليدواژه :
نواحي ساحلي , سطح ايستابي كم‌عمق , لايسيمتر , عملكرد برنج , پروفيل شوري
چكيده فارسي :
مشكل شوري خاك در برخي از شاليزارهاي نواحي حاشيه درياي خزر به دليل همجواري با دريا و قرارگيري در مناطق كم‌ارتفاع با سطح ايستابي كم‌عمق و شور به چشم مي‌خورد. همچنين، با توجه به اينكه برنج يكي از مهم‌ترين گياهان راهبردي براي اقتصاد كشور و مردم اين منطقه محسوب مي‌شود، بررسي امكان توليد برنج در حضور سطح ايستابي كم‌عمق و شور امري ضروري است. اين پژوهش در سال 1396 در مركز تحقيقات آب و هواشناسي پرديس كشاورزي و منابع طبيعي كرج-دانشگاه تهران در يك مدل فيزيكي (لايسيمتر بزرگ) انجام گرفت. پژوهش حاضر در لايسيمتر فلزي عايق تحت دو تيمار اصلي با سطح ايستابي كم‌عمق و غيرشور (FSG) و در حضور سطح ايستابي كم‌عمق و شور (SSG) به انجام رسيد. شوري آب آبياري برابر dS/m 0/94 براي هر دو تيمار بوده و شوري آب زيرزميني كم‌عمق در عمق 40 سانتي‌متري از سطح خاك براي تيمار SSGبه صورت تغذيه مصنوعي از پايين در dS/m20 تنظيم گرديد. نتايج پروفيل شوري خاك در تيمار SSGحاكي از اختلاط كم آب شور و شيرين در منطقه بينابيني (از زير سخت لايه يعني عمق 30 تا 40 سانتي‌متري از سطح خاك) و تاثير ناچيز شوري بر منطقه ريشه بود. دليل اين امر وجود دائمي لايه آب در شاليزار و جريان رو به پايين آب ميباشد كه مي‌تواند از جريان رو به بالاي آب شور و صعود مويينگي جلوگيري كند. اين مساله باعث شد تا عملكرد برنج تحت تاثير قرار نگيرد و دچار افت نشود. نتايج حاصل از مقايسه ميانگين پارامترهاي عملكرد نيز همين امر را تصديق مي‌كند و نشان مي‌دهد كه شوري آب زيرزميني كم‌عمق بر پارامترهاي سطح برگ (LAI)، طول ريشه (RL)، ارتفاع بوته (PL)، پايداري غشا (MSI) و كلروفيل (SPAD)، محتواي آب نسبي (RWC) و زيست‌توده (BIO) در دو تيمار اثر قابل توجهي نداشته و باعث شده كه اختلاف ناچيزي بين پارامترهاي عملكرد حاصل شود. اختلاف پارامترهاي عملكرد تيمار شاهد نسبت به شوري، از حدود 1% تا 12 % بوده است. ضمن اينكه عملكرد دانه و بيولوژيك در تيمار SSG نسبت به FSG بهترتيب 3/2% و 4/5 % كاهش يافته است. بنابراين با توجه به آبشويي قابل‌توجه خاك بعد از كشت، كاهش ناچيز محصول و تحليل حركت آب و املاح در خاك، مي‌توان توليد برنج را در اين نوع اراضي مدنظر قرار داد. همچنين با استفاده مفيد و كارآمد از اراضي داراي مشكلات شوري آب زيرزميني كم‌عمق مي‌توان از فشار روي منابع آب و خاك متعارف كاست.
چكيده لاتين :
The problem of soil salinity exists in the paddy field areas in Iran, especially in the Caspian Sea coastal areas, due to its proximity to the sea and low altitude with saline and shallow water table. Besides, considering that rice is one of the most important strategic crops for economy of Iran and the people in this area, this research was necessary in order to investigate the possibility of production of rice in the presence of shallow and saline groundwater table. This research was performed as a physical model (insulated metallic lysimeter) in the Meteorological Research Center of College of Agriculture and Natural Resources, University of Tehran, in 2017. The complete randomized design included two treatments with shallow water table: FSG and SSG, with fresh (control) and saline water, respectively. The salinity of irrigation water was 0.94 dS/m for both treatments. Moreover, for SSG treatment, the EC of shallow groundwater was 20 dS/m at 40 cm soil depth and was regulated as an artificial recharge. The results of salinity profile in SSG treatment showed that there was almost no mixing of fresh and saline water in interstitial zone (under the hard pan from 30 cm to 40 cm of soil surface). In this manner, there was insignificant effect of salinity in the root zone, because of existing of permanent water layer in rice field and downward water flow, which makes an obstacle for upward flow for saline water. This problem did not affect the rice yield, which didn’t decrease. The results of data analysis confirm this and show that shallow groundwater salinity has no significant effect on the parameters like leaf area index (LAI), root length (RL), plant length (PL), membrane stability index (MSI), chlorophyll (SPAD), relative water content (RWC) and the biomass (BIO). The difference between the performance of the control and the salinity treatments was about 1 to 12 percent, while the grain and biological yield in SSG treatment compared with FSG treatment decreased 3.2% and 4.5 percent, respectively. Therefore, considering the significant leaching of soil after cultivation, the negligible loss of yield and upward movement of saline water in the soil, production of rice and other plants in such areas seems possible. Also, with the help of efficient and effective use of lands with shallow saline groundwater, we can decrease the pressure on conventional soil and water resources.
