تاثير شيب جانبي ديواره تبديل همگرا بر روي پارامترهاي هيدروليكي امواج ضربه‌اي

Effect of Side Slope of Contraction Wall on Hydraulic Parameters of Shock Waves

تبديل­ هاي همگرا در كانال­ هاي با جريان­ فوق بحراني از جمله كانال ­هاي انتقال آب سدها به سرريزهاي تونلي، تندآب­ ها و كانال­ هاي انتقال سيلاب كاربرد دارند. جريان فوق بحراني در تبديل­ هاي همگرا با تشكيل امواج ضربه ­اي همراه مي­باشد. توليد و توسعه اين امواج به دليل افزايش ارتفاع آب به اندازه چندين برابر عمق جريان ورودي و گسترش آن در محدوده وسيعي از كانال پايين­ دست و ناهموار ساختن سطح آب به لحاظ مهندسي نامطلوب بوده و هر گونه طراحي ضعيف كانال مي­تواند منجر به آبشستگي ديواره ­ها و كف كانال، آسيب رساندن به تجهيزات مسير جريان و بالا بردن هزينه­ هاي مربوط به نگهداري و كاهش راندمان انتقال آب گردد. در تحقيق حاضر تشكيل امواج ضربه­ اي در تبديل­ هاي همگراي كانال روباز با مقطع ذوزنق ه­اي با به­ كارگيري مدل­هاي آزمايشگاهي و عددي بررسي شد. طول ديواره­ هاي تبديل و زاويه شيب جانبي ديواره­ ها به عنوان متغيرهاي هندسي در نظر گرفته شد. مقادير ارتفاع و سرعت لحظه­ اي در نقاط مختلف امواج ضربه­ اي در تبديل­ ها به ­ازاي عدد فرود 26/7 و نسبت همگرايي 0/5 اندازه ­گيري شد. همچنين به ­منظور شبيه­ سازي سه ­بعدي از مدل­ آشفتگي RNG k-ε در محيط FLOW-3D استفاده گرديد. نتايج حاكي از آن بود كه افزايش زاويه شيب جانبي و كاهش طول ديواره تبديل منجر به افزايش ارتفاع و سرعت موج ضربه­ اي مي­شود. ميانگين خطاي نسبي محاسبه پروفيل سطح آزاد امواج ضربه­ اي به ازاي زواياي شيب جانبي 70-35 درجه و طول­هاي 1 و 5/0 متر به ­ترتيب در محدوده 14/3-28/2 و 06/5-29/4 درصد بدست آمد. همچنين ميانگين خطاي نسبي محاسبه سرعت امواج ضربه­اي به ازاي شرايط فوق به ­ترتيب در محدوده 90/4-00/3 و 63/7-68/5 درصد بدست آمد.

Contractions are widely used in channels with supercritical flow, such as water conveyance systems from dams to tunnel spillways, chutes and flood delivery conduits. Technically, production and development of the mentioned waves are undesirable due to water depth increase because of several times increasing of inflow water depth, its spread at a wide range in downstream of channel and water surface roughness. Any weak design of channels under supercritical condition can cause to scour bed and wall the channel, damage to equipment in the flow direction, raising maintenance costs and reduce water conveyance efficiency. In the present research, the formation of shock waves in contractions of open-channel with trapezoidal sections was investigated using experimental and numerical models. The length of transition walls (0.5 and 1m) and angle of side walls (35º, 45º, 60º and 70º) were intended as geometric variables. In different point of shock waves the values of height and instantaneously velocity were measured in the contractions for Froude number and convergence ratio 7.26 and 0.5 respectively. In this research Flow-3D software and in order to simulate turbulent flow, the k-ε RNG model was used. Experimental results showed that increasing the angle of side walls and reducing the length of transition walls caused increment of the shock waves height and velocity. The average relative errors of calculation of shock waves height for different angles: 35º-70º and length of transition walls: 0.5m and 1m were respectively in the range of 4.29-5.06 and 2.28-3.14 percent. Also, the average relative errors of calculation of shock waves velocity for mentioned models were respectively in the range of 3-4.90 and 5.68-7.63 percent.