ديدگاه مكاتب فلسفه علم در باب «پيشرفت علم»؛ با نگاهي بر ديدگاه اسلام

The viewpoints of the philosophy of science schools on " Progress of Science "; Looking at the views of Islam

واژه «پيشرفت علم» اولين بار در قرن 19 توسط ويليام وول (William Whewell) مطرح شده است. سؤال اصلي اين مقاله اين است كه ديدگاه پوزيتيويستي، ديدگاه «تقرب به واقعيت» و ديدگاه توماس كوهن دربارۀ «پيشرفت علم» چيست؟ و چه نقدهايي بر اين ديدگاه‌ها وارد است؟ و از سوي ديگر اسلام چه نظري دربارۀ پيشرفت علم دارد؟ پوزيتيويست‌هاي منطقي براي علم، خصلتي انباشتي قائل بودند سرانجام پيشرفت علم را به اتحاد علوم و تقليل آن به فيزيك ختم ­كردند. پوپر اما منطق استقرايي پوزيتيوست‌ها را بر‌نمي­تابد و طبق منطق قياسي، روش حدس و ابطال را معرفي مي‌كند. بدين صورت كه فرضيات علمي مطرح و نقد مي­شوند؛ رشد و پيشرفت علم هم در مسير نيل به واقعيت رخ مي­دهد. كوهن معتقد است كه نظريات قبل و بعد از انقلاب علمي، نظريه‌هاي كاملاً متفاوتي‌اند كه به‌طور بنيادي با نظريه متقدم خود تفاوت دارند. اين تفاوت آنچنان زياد است كه نمي‌توان دو پارادايم را با يكديگر قياس كرد؛ بنابراين تكيه‌كردن بر پيشرفت بي­مورد است. البته كوهن بعدها اين رويكرد خود را اصلاح كرد. از منظر معرفت‌شناسانه، اسلام حقيقت‌گرا است و تن به نسبي‌گرايي يا واقع‌نمايي نمي‌دهد. در نگاه اسلامي حركت مبتني بر شناخت و تكاملي است؛ لذا با رويكردهاي پوپري و كوهني متفاوت است. اسلام از وجود حقيقت عدول نمي‌كند اما از سوي ديگر منابع معرفت قايل دسترس مانند حواس را نيز براي تحصيل حقيقت كافي نمي‌داند

The term " Progress of science" belongs to the contemporary era and was first introduced by William Whewell in the 19th century. The main question of this article is that what is the positivist viewpoint, the "Approach to the Truth" and Thomas Kuhn's view of " Progress of Science "? an‎d what are the criticisms of these views? an‎d on the other hand, what is Islam's theory of the progress of Islam? The logical positivists for science have accumulated an accumulation of character, eventually culminating in the Progress of Science to the unity of science and its reduction to physics and its globalization. Popper, however, does not neglect the inductive logic of positivists, and, according to deductive logic, introduces the guessing and annihilation method in explaining the progress of science. As scientific hypotheses are raised and criticized, the growth and development of science occurs both in this context and in the path to truth and reality. Cohen believes that the prior and theories of the scientific revolution are completely different theories that differ fundamentally from their earlier theory. This difference is so great that it is impossible to compare the two theories, so relying on progress. Kuhn later, of course, corrected this approach. In the religious view, given that truth exists as an environment, it is hierarchical, and the world tries to enter the realm of reality by plotting the theory and moving towards the truth.